Algemene info bij het reisverslag.
Spanje: (Camino Francés).
Streek: Navarra, La Rioja, Castilla y Leon (Burgos, Palencia & Leon), Galicia (Lugo & La Caruna)
Traject: Saint-Jean-Pied-de-Port – Pamplona- Logrono – Burgos – Leon – Astorga – Ponferrada- Saria – Palas de Rei – Santiago de Compostela.
Periode: mei 2001
Reisgezelschap: Alleen.
Transport:
– Heen- en terugreis: Europabus (Brussel-Irun ca. 75 EUR, Santiago-Gent ca. 120 EUR, relatief goedkoop, maar gevoelig voor vertragingen. Omwille van het verschillende vertrek- en eindpunt: twee enkele reizen. 10% korting voor leden van de Vlaamse Jeugdherbergcentrale.)
– Irun – Bayonne – Saint-Jean-Pied-de-Port
Je komt omstreeks 05.00 uur aan in Irun. Vandaar neem je de trein naar Frankrijk tot Bayonne. Om 10.00 uur vertrekt er vandaar alle dagen een trein die omstreeks 12.00 uur in Saint-Jean-Pied-de-Port aankomt. Op werkdagen is er ook nog een vroegere trein. Dat is handig als je nog het volledige trajekt naar Roncesvalles zou willen lopen
Logies: openbare refuges (gratis of mits een kleine vergoeding, zie verder in tekst). Private refuges: 5 tot 6,25 EUR
Hostals:
1-persoonskamers vanaf 12 EUR tot 32 EUR en meer.
2-persoonskamers vanaf 35 EUR en meer.
Reizen kost: Menu del dia: 6,25 tot 9,5 EUR
Koffie of thé: 0,65 EUR tot 1 EUR
Bier, Clara, Tinto de Verano: 1 EUR
Kodak 200 ASA 24 EXP: 4 EUR
Totaal reisbudget: ca 500 EUR.
Betalingswijzen:
– Cash
– Bancontact (cash afhalen uit de biljettenautomaat).
– Visa (normaal en cash afhalen uit geldautomaten)
Reisliteratuur:
– Spanien: Der Jakobsweg – Conrad Stein Verlag, Outdoor Handbuch.
– Le Chemin de Saint Jacques – Guide Pratique du Pèlerin van Millan Bravo Lozano
-Rother wandelgids Spaanse St. Jacobsroute, Auteur: Cordula Rabe, ISBN: 9789038921334, Pagina’s: 208, Afmeting: 11,5 x 16,5 cm
– Lonely Planet Spain.
Vlaamse Genootschap van Santiago de Compostela:
016/47.09.72 (antwoordapparaat)
Compostelagenootschap@skynet.be
http://users.skynet.be/Compostelagenootschap
1) Algemene Info bij de Camino Francés:
Deze handleiding heeft geen enkel pretentie van volledigheid. In tegenstelling tot mijn verslagen van de Via de la Plata en de Camino del Norte zal ik hier bijna geen letter wijden aan de beschrijving van de route zelf. Die is meestal zo goed aan geduid dat een beschrijving overbodig is. Dit is enkel een verzameling van handige weetjes, praktische zaken die mij opgevallen en bijgebleven zijn.
Ikzelf gebruikte de klassieke Guide Pratique du Pélerin, die door zijn afmetingen allesbehalve praktisch is. Mijn exemplaar was een model met niet-uitneembare kaarten. Ik heb copies gemaakt van de kaarten, waardoor ik deze elke dag kon wegsmijten. Dat spaart weer wat gewicht uit. Het grote voordeel van deze gids is dat hij verkrijgbaar is in vier talen: Spaans, Frans Engels en Duits. Zeer praktisch is het Duitstalige gidsje ‘Der Jacobsweg’ van Conrad Stein Verlag over de Camino Francés. Voor wie absoluut een gidsje in het Nederlands wil is er nu een gidsje van de Nederlandse ANWB: ‘Spaanse St. Jacobsroute’, 191p., uitgave 2001, ISBN 90 18 01283 1.
2) Verschillen tussen de Camino Francés, de Via de la Plata en de Camino del Norte.
Kenmerken Camino Francés.
– Afstand Saint-Jean-Pied-de-Port tot Santiago: 750 km
– Afstand tussen de refugios: 10 à 20 km.
– Kostprijs van de reis: zeer goedkope overnachtingen in de refugios: 2 tot 3,5 EUR of gratis.
– Opvang van de pelgrims: zeer goed
– Drukte: in de zomer en vooral gedurende Jacobeos (jaar waarin de feestdag van Sint-Jacob op een zondag valt): zeer druk.
– Markering van het pad: zowel metalen borden, stenen kilometerpalen, als gele pijlen.
– Terrein: iets zwaarder dan de Via de la Plata.
Kenmerken Via de la Plata.
– Afstand van Sevilla tot Santiago: 1000 km. (tot Astorga 750 km)
– Afstand tussen dorpen met overnachtingsmogelijkheid: tot 38 km.
– Kostprijs van de reis: duurder dan de Camino Francés, gezien er niet overal refugios beschikbaar zijn en men dus regelmatig gebruik moet maken van ‘normale’ hotelaccomodatie.
– Opvang van de pelgrims: niets georganiseerd, zoek het zelf maar uit.
– Drukte: onbestaand.
– Markering van het pad: zeer wisselend, soms niet in functie van de noodzaak, maar wel in functie van de aanwezigheid van steunpunten. Wie erin slaagt maar één keer een beetje verkeerd te lopen, is een goed spoorzoeker.
– Terrein: iets makkelijker dan de Camino Francés, maar in werkelijkheid moeilijker door het grotere gewicht dat je moet meedragen. Op sommige trajecten moet je water voor het hele dagtraject meedragen. Bij een temperatuur tot 35° drink je wel wat af.
Kenmerken Camino del Norte.
– Afstand van Irun tot Santiago: ruim 850 km.
– Afstand tussen dorpen met overnachtingsmogelijkheid: tot 37 km.
– Kostprijs van de reis: duurder dan de Camino Francés, gezien er pas vanaf Asturias refugios beschikbaar zijn en men dus regelmatig gebruik moet maken van ‘normale’ hotelaccomodatie of jeugdherbergen.
– Opvang van de pelgrims: enkel vanaf Asturias is het min of meer georganiseerd. Toch moet je zelfs in Asturias veel zelf uitzoeken.
– Drukte: onbestaand.
– Markering van het pad: zeer wisselend van streek tot streek, enkele in Asturias is er een sluitend systeem (zie verslag Camino del Norte 2000)
– Terrein: de zwaarste tocht van alle drie, vooral door de modder en het sterk golvend reliëf.
3) Vocabularium van de Pelgrim.
– menu del dia: in het noordelijke deel van Spanje bij voorkeur ’s middags te gebruiken. ’s Avonds niet te verkrijgen of minder keuze. Op de Camino Francés is dit probleem iets kleiner daar men hier pelgrims gewoon is.
– perro: Weinig problemen met honden op de Camino Francés. Slechts op één plaats problemen gehad, namelijk vlak voor Astorga. Wie daar bang voor is kan dit deel langs de weg lopen. Voor de loslopende exemplaren gebruik je je stok, die je als goed pelgrim steeds bij hebt en werp je stenen die in Spanje bijna overal te vinden zijn.
– refugio: Meestal zijn er bedden (soms matras op de grond, zeker als je laat bent, meestal met dekens, meestal een kookvuur, met kookgerei, meestal tafels met stoelen (in de grote bijna altijd, in de heel kleine soms niet, een douche met meestal warm water (soms lauw, wegens te veel pelgrims en een waterverwarmer die niet voorzien is op een dergelijke capaciteit.
Vaak zeer druk tot volledig volzet. Op deze route bestaat er bijna geen laagseizoen meer.
Grote slaapzalen, vaak oudere pelgrims en dus vaak gesnurk (oordoppen meebrengen!)
– soy peregrino: meestal overbodig, maar toch handig om af te dingen op de prijs van een kamer of te voorkomen, dat men je de deur wijst vanwege je uiterlijk.
– vino tinto y agua gaseosa: in het zuiden van Spanje bekend als: un tinto de verano: de helft rode wijn en de helft spuitwater (met citroensmaak). Verkrijgbaar bij de Menu del dia.
4) Dag 1: Saint-Jean-Pied-de-Port – Roncesvalles, 23km:
Route: wie vroeg op het jaar in Saint-Jean wil starten, moet goed naar de bergtoppen kijken om te zien of er geen sneeuw boven in de vallei ligt. Navragen bij de toeristische dienst of plaatselijke bevolking is op dat punt belangrijk. Bij twijfel: volg de variante langs de weg en niet de bergvariante.
Water: bron op kaartje staat droog. Er is wel een kraan na het punt waar het pad een bocht in de weg afsnijdt.
Route: wie via de bergvariante rechtstreeks naar Roncesvalles afdaalt door het bos, moet opletten voor schuifpartijen bij vochtig weer.
Roncesvalles:
Menu del dia: in Hostal Casa Sabine: Menu del Dia: 6,25 EUR, geen keuzemogelijkheid, wel waar voor je geld. Opgelet: op voorhand reserveren, anders geen eten. Maaltijd om 20.40 uur, na het einde van de Pelgrimsmis om 20.00 uur.
Refugio: geen warm water wegens te intensief gebruik, zeer druk, zeer vroeg lawaai van pelgrims. (Ze moeten het nog leren en sommigen leren het nooit)
5) Dag 2: Roncevalles – Arre, 37km:
Water:
Zubiri: waterkraan op pad, 50m voorbij brug naar het centrum van Zubiri.
Larasoana: over brug links de hoofdstraat in. Op de linkerzijde in de hoofdstraat vind je de refugio in het Concelio.
Larasoana:
Bar-restaurant: op het einde van de hoofdstraat, richting Pamplona. Menu del dia: 8,75 EUR: gemengde sla, biefstuk, friet, wijn en dessert (wat prijzig, gezien er geen concurrentie is)
Arre:
Refugio ligt naast de kerk, langs de straatzijde. Aanmelden links van het kerkportaal. Wasmachine, speciale ruimte voor snurkers (goed idee).
6) Dag 3: Arre – Puente La Reina, 28 km:
Water: Fuente de Reniega: droog.
Route: Voor Obanos: vernieuwde weg: weinig tekens.
Puente La Reina
Refugio: volledig vernieuwd, tegen 18.00 uur volzet.
Menu del dia: Restaurant de La Plaza: 9,4 EUR. (goed, ruime keuze) Low budget: hotel op N111 richting Pamplona: Menu Peregrino 6,25 EUR (geen keuze).
7) Dag 4: Puent la Reina – Los Arcos, 39 km:
Water:
Villamayor de Monjardin:
bron: bij verlaten dorp: voor afslag naar links naar beneden, 100m rechtdoor.
private refugio uitgebaat door Engelse Genootschap: geen verdere info.
Bron: 2km buiten Villamayor de Monjardin.
Verder niets tot stadsrand Los Arcos.
Los Arcos:
Refugio: slechts 40 plaatsen, vanaf juni 2001: 32 plaatsen extra, uitgebaat door Vlaamse Genootschap. Private refugio naast officiële: 6,25 EUR (noodoplossing)
Menu del Dia: op de N111 naar links, eerste straat rechts, meerdere restaurants, enkel het laatste met een geel uithangbord, ’s avonds menu.
Pelgrimsmis om 20.00 uur (mooie kerk – sfeervol).
8) Dag 5: Los Arcos – Logrono, 31 km:
Water: tot Viana geen bronnen.
Viana:
bron aan inkom stad en aan hoofdkerk.
Refugio: aan laatste kerk links.
Water: Aan Ermita de la Trinidad de Cuevas: bron
Logrono:
Route: vanaf buitenstadsring: zeer goed en veilig traject, ook voor fietsers.
Refugio: open om 15.30 uur, ’s avond gesloten om 21.30 uur, wat zeer vroeg is om te gaan eten.
Menu del Dia: Chinees restaurant: Muralia, C/ Casanova 30: 6,25 EUR (vier kleine gangen en wijn: OK)
9) Dag 6: Logrono – Najera, 23 km:
Water: begin en einde meer La Grajera, ruinas del Antigo Hospital
Na Navarreta tot Najera: geen water.
Route: niet een echt mooi deel.
Najera:
Refugio: langs route links op einde stadparcour
Menu del dia: Bodegon Judego (straat tegenover refugio) 8,13 EUR, ruim voldoende en lekker, een hart voor pelgrims.
10) Dag 7: Najera – Recedilla del Camino, 33km:
Route: alternatief voor Santo Domingo de la Calzada langs N120, is niet aangeduid.
Water:
Azofra: bij einde dorp
Ciruenta: aan kerk
Santo Domingo: inkom stadje, verder geen langs route.
Granon: terplaatse is een refugio aangeduid, plaatselijk initiatief? enkel een ondrinkbare bron aan kapel.
Recedilla del Camino:
refugio: zeer goed: net, rustig, klein.
Opgelet: ‘ s middags eten tot 15.00 uur, ’s avond rond 19.00 uur, wat naar Spaanse normen abnormaal vroeg is, maar uitbaatster wil zich na 19.00 uur met de bar kunnen bezighouden.
11) Dag 8: Redecilla – San Juan de Ortega, 34 km:
Route: tot Belorado: bijna volledig langs N120, niet aantrekkelijk, maar het schiet wel snel op.
Indien je wil overnachten in San Juan, dien je te eten in Villafranca Montes de Oca, gezien er in San Juan buiten een bar niets is.
Villafranca Montes de Oca:
Restaurant aan inkom dorp: Menu 8,13 EUR, vanaf 13.00 uur. OK.
Bakker naast restaurant, piepkleine kruidenier in Bar verder in het dorp. (reclame voor ijs voor de deur).
Route: zeer mooi stuk tot San Juan, route gaat niet langs de Ermita de Valdefuentes, zoals je uit de tekst kunt opmaken, maar gaat rechtstreeks naar San Juan.
Water: Fuente de Mojapan stond niet droog, kwaliteit?
San Juan de Ortega:
Refugio: 80 plaatsen, fietsers worden geweigerd, druk, vrij koud, gezien de hoogte, enkel koud water, vuil sanitair, priester kan het alleen niet aan.
12) Dag 9: San Juan – Tardajos, 32km:
Route: mooi tot Ages, langs de weg tot Atapuerca, daarna opnieuw mooi stuk tot Orbaneja.
Opgelet: splitsing: route via Villaival en Cardenuela om, tenzij je grote honger hebt.
Water: Orbaneja: bar, parkje met bron links van de route.
Route: Orbaneja tot Gamonal: te vergeten.
Mooi parkoer door stad. Mooie bronzen deur van de Iglesia San Lesmes.
Route: Camino gaat niet door het centrum van Villalbilla de Burgos, maar gaat er langs.
Tardajos:
Refugio: 12 plaatsen, net, vriendelijke hospitalera, 2,5 EUR.
Menu del dia: Assador Hostal (langs hoofdweg) Menu Peregrino 6,70 EUR
13) Dag 10: Tardajos – Castrojeriz, 30 km:
Route: vanaf Rabe de las Calzadas: 2 zeer eenzame stukken. To Hornillos del Camino is de weg zeer goed. Het deel naar Hontanas is minder effen en zeer lastig voor de voeten
Sanbol: Refugio, koude dranken, water
Route: vanaf Hornillos tot één km voor de abdij van San Anton loopt de Camino over een pad. Daarna volgt de Camino de rijbaan tot Castrojeriz, dat zichtbaar is van net voorbij de abdij.
Castrojeriz:
Refugio: op einde dorp, aangeduid met gele pijl en de letter ‘R’. Tweede refugio gaat enkel open in het hoogseizoen als de eerste vol is (sleutel bij politie).
Restaurant El Cordon: menu del dia: 7,5 EUR, goede wijn, gebotteld in Castrojeriz.
14) Dag 11: Castrojeriz – Poblacion de Campos, 29 km:
Route: buiten Castrojeriz moet je de wegwijzer ‘Camino’ volgen. Even verder gaat het naar links en vat je de klim aan van de Mostelares. Dit is een prachtig stuk, vooral als je vroeg vertrokken bent en je de klim in de koelte kan doen.
Water:
Itero de Vega: de kranen in beide parkjes zijn afgesloten.
Boadilla: aan de inkom van het dorp is een parkje met een draaipomp voor water: kwaliteit?
Verder vind je de dorpsbron: kwaliteit?
Fromista:
Refugio: aan de San Martin kerk (nieuw)
Restaurant: Hostal San Martin Menu del dia 7,5 EUR vanaf 13.30 uur.
Winkeltje: op route en naast refugio
Poblacion:
Refugio: op slot, sleutel af te halen in de tweede bar (zonder naam) Menu del dia 6,9 EUR (om 14.30 uur)(geen keuze)
Water: kraan tegenover tweede bar.
Winkel: eerste bar heeft winkeltje met brood.
15) Dag 12: Poblacion – Calzadilla de la Cueza, 32km + ruim 3km omleiding:
Route: door Poblacion naar Villouvieco, verder langs de rivier Ucieza tot Villarmentero de Campos (tijdelijk minder goed door werken). Hier pijl naar links tot aan de weg P-980. Wie wat moeite wil doen, kan verder langs de rivier tot aan de Ermita die zichtpaar is vanaf Villarmentero. Aan de Ermita kom je dan toch aan de weg. Via de weg tot Carrion.
Water: achter toerismebureau Carrion de los Condes (enig kraantje).
Route: Opgelet: bij het verlaten van Carrion is er een omleiding, omwille van de aanleg van een autostrade. De Camino gaat via de N-120 tot Calzada de Los Molinos en keert dan terug in de richting van Villotilla tot opnieuw de oorspronkelijke Camino bereikt wordt. Wie avontuurlijk ingesteld is, kan trachten de omweg wat in te korten, maar het kost extra moeite en of het dus veel oplevert is een andere vraag
De weg tussen Villotilla en Calzadilla is eindeloos en er is weinig schaduw en geen drinkbaar water te vinden.
Calzadilla:
Refugio: bij binnenkomen van het dorp, op het einde van de piste.
Menu del dia: in hotel bereikbaar via piste, voorlangs de refugio: 7,5 EUR. OK.
Water: kraan op speelpleintje net voorbij hotel.
16) Dag 13: Calzadilla – Bercianos del Real Camino, 42 km:
Route: via de hoofdstraat door Calzadilla tot N-120.
Links van de N-120 vind je een pelgrimsweg. In Ledigos ga je niet het dorp zelf in, maar blijf je langs de N-120 lopen tot aan de afslag naar Poblacion de Arroyo. Hier ga je links af en loop je 200m tot je rechts en landweg en duiventoren vindt. Verder probleemloos.
Water:
Moratinos: kraan en drankenautomaat op de Plaza
San Nicolas del R.C.: kraan aan de kerk.
Route: aan het einde van San Nicolas ga je door de rivier en dan tot aan de N-120. Er is een pelgrimsweg tot de Rio Valderaduey. Over de rivier ga je naar rechts tot de Ermita. Autovrije route tot Sahagun.
Sahagun:
Refugio: begin stad naast brug over Spoorweg.
Route: route door stad is slecht aangeduid. Het kaartje volgen in het boek is misschien hier nog het beste. Sahagun wordt verlaten via de oude en dan de nieuwe N-120 tot Calzado del Coto. De splitsing tussen de twee varianten is vrij goed aangeduid. Verder OK tot Bercianos.
Water: geen water onderweg. Ook in Sahagun keek ik vruchteloos rond.
Bercianos:
Refugio: links in het dorp, goed aangeduid met pijlen, wat primitief, maar sfeervol.
Restaurant: aan inkom dorp links, mooie houten toegangsdeur. Menu del dia: 7,5 EUR.
17) Dag 14: Bercianos – Mansilla de las Mullas, 26km:
Water:
Burgo: niets
Reliegos: 2 punten: op pleintje tegenover bar en net buiten het dorp aan het sportterrein (fronton)
Mansilla: bij stadspoort
Mansilla de las Mulas:
refugio: einde stadje, langs Camino. Medewerkster herkende mij nog na drie jaar. Tegenover refugio: nachtcafé, lawaaierig in weekend.
Restaurant:
op pleintje op einde straat richting Leon: Menu del dia: 6,25 EUR, OK maar nogal afgewogen.
op hoofdweg, beetje terug vanaf pleintje: iets beter, iets duurder.
18) Dag 15: Mansilla – Leon, 17km:
Route: tekst in de gids klopt niet meer met de tekens op het terrein.
Vanaf Mansilla tot Villamoros: grindweg links van N-120.
Tussen Villamoros en Villarente: zeer weinig tekens, langs de N-120 gelopen.
Net buiten Villarente tot kerkhof Valdelafuente: grindweg
Valdelafuente tot ringweg Leon: N-120
Ringweg tot centrum: goed bewegwijzerd.
Water:
Villarente, Arcahueja en aan het kerkje net naast de route in Valdelafuente
Leon:
Refugio:
binnenkomen stad: gemeentelijke, nabij de camping en sportterrein, geen verdere info.
centrum: Plaza Santa Maria del Camino, open vanaf 11.00 uur, sluit om 22.00 uur terug open om 07.00 uur, lawaaierig door verkeer over kasseien en nachtleven.
Nota: wie twee dagen in Leon wil blijven kan 1 nacht in de gemeentelijke en 1 nacht in het klooster.
water: zeer veel kraantjes in Leon.
Menu del dia: El Bodega, Avenida de la Republica Argentina, 6,9 EUR, zeer goed, ruime porties, enkel ’s middags, vrij warm (in kelder)
Restaurant op hoek Camino en Plaza Sant Maria: 6,9 EUR ’s avonds, OK.
19) Dag 16: Leon – Hospital de Orbigo, 33 km:
Route: De Camino maakt geen ommetje meer via de kathedraal, maar gaat via het Palacio los Guzmanes en het park El Cid, rechts tot einde stadsmuur. Daar links en steeds rechtdoor.
Aan de Parador van Leon, loop je voorlangs de gevel van het gebouw en daal je de trapjes af, verder OK. De rivier steek je over via een aparte brug.
Aan het kruispunt met de A61 moet je opnieuw opletten. Niet de autostrade oplopen, maar links van de vangrail door tunneltje en blijven volgen tot je terug naar de N-120 wordt geloodst.
Water:
Villadangos: in refugio (niet op slot en nogal slecht onderhouden)
San Martin del Camino: achter bushalte op pleintje
Hospital: op dorpsplein
Hospital de Orbigo:
Refugio:
gemeentelijke: 500m rechts van brug op camping
Parroquial: in straat vanaf brug, langs Camino, sfeer, maar niet erg net.
Restaurant: Avenida 100m voorbij Parroquial en 50m links
Menu del dia tot 16.00 uur: 6,9 EUR of 9,4 op Zon- en feestdagen
20) Dag 17: Hospital – Rabanal del Camino, 35km:
Route: naar Astorga, niet via de carreterra (N-120), maar zolas beschreven. Goed gemarkeerd tot beekje (Grillo?) net voor een klim tegen een kale zandrug. Hier geen aanduidingen en dus ging ik gewoon rechtdoor.
Boven passeer je een stal die bewaakt wordt door 4 grote honden, type Dogo Argentino. Stenen werpen naar de leider en de stok klaar houden. Niet voor mensen met schrik voor honden.
Astorga:
Route: bepeiling door het centrum is grotendeels zoek. Via Plaza langs Kathedraal en Palacio. Einde straat links (rechts: busstation, en bakkerij open op zondag).Einde straat opnieuw tekens, maar weinig. Na Astorga is de Camino vaak grindweg naast de rijbaan.
Refugio: verhuisde van zijn oude plaats, naar een plaats aan de stadsmuur, bij het verlaten van Astorga
Water:
Santibanez
Astorga: water in parkje achter kathedraal.
Murias de Rechivaldo: langs Camino
El Ganso: achter kerk
Santa Catalina de Somoza:
Refugio open vanaf 15.00 uur, sleutel in bar.
Rabanal del Camino:
Refugio:
Gaucelmo (Engelse Santiago Genoodschap), nogal overgereglementeerd, pas open vanaf 15.00 uur, gescheiden slaapzaal voor vroege vogels en gratis ontbijters om 8.00 uur.
Pilar: (privaat), nogal commerciëel, 3,2 EUR
Restaurant: Hostal aan kerk, Menu del dia: 7,5 EUR. Zeer goed.
21) Dag 18: Rabanal – Ponferrada, 32km:
Route: ’s ochtends voor dag en dauw vertrokken in het donker via de weg. Ik heb alle afwijkingen van het asfalt genegeerd tot Foncebadon. Hier naar links, mooie weg tot Cruz de Hierro. Verder de weg gevolg tot voorbij Etation Militar
Refugio Manjarin: vrij primitief.
Route: afslag naar Riego: wat flauw. Deel voor Molinaseca: opgelet voor de voeten, liefst bottines dragen. Langs de Camino ‘in the middle of nowhere’ zit een mannetje dat bijhoudt de hoeveelste pelgrim je bent die daar die dag passeert. Ik was de tweede. Wanneer het pad terug dicht tegen de weg komt en je een betonnen watertoren ziet langs een piste op het einde van een klim, ga je naar links omlaag via een klein paadje, dat niet goed aangeduid is (enkel met steenhopen), naar beneden tot aan de weg.
Molinaseca:
Refugio: 500m door dorp langs Carretera, nogal commerciëel.
Route: verder via de weg tot binnenkomen van Ponferrada. Hier gaat het voor een bocht in de weg naar links via een op het eerste zicht nogal verdachte steenslagpist. De tekens loodsen je tot aan de refugio aan de Iglesia del Carmen
Ponferrada:
Refugio: open om 15.00 uur (prachtig, geld geschonken door een rijke Zwitser) (Ook gratis ontbijt, voor wie laat vertrekt)
Restaurant: in het centrum is er een restaurant – bar met Belgisch bier en eten. Menu del Dia tot 16.00 uur, ’s avonds enkel a la carte en dus prijziger.
Hostal in straat met stadspoort, voorbij het plein met het gemeentehuis. Menu del dia: ook ’s avonds: 6,9 EUR. OK
22) Dag 19: Ponferrada – Pereje, 29 km:
Route: de uittocht uit Ponferrada is nogal een omweg, maar wel mooi. Geen grote baan tot Camponaraya. Vanaf Cacabelos tot 2km voor Villafranca del Bierzo vond ik geen tekens (een afslag gemist?) Door Villafranca wordt je geleid door gele geschilderde schelpen. De splitsing tussen de twee varianten naar Trabadelo vind je net voorbij de brug over de rivier Burba. De variante via Pereje gaat niet door de tunnel zo als je zou kunnen opmaken uit het bekijken van de kaart in de gids.
Pereje:
Refugio: privaat: slapen: 5 EUR, Middagmaal: 6,9 EUR, Avondmaal: 6,25 EUR. Nogal lawaaierig wegens zijn ligging vlak naast de N-VI
23) Dag 20: Pereje – O’Cebreiro, 24 km:
Route: tot afslag Trabadelo gaat het over de nieuwe N-VI. Via Trabadelo gaat het over lokale wegjes tot je omwille van de wegeniswerken terug naar de oude N-VI geleid wordt. Verder via Potela en Ambasmestas eindelijk weg van de verkeersdrukte gaat.
Water:
Ambasmestes
Ruitelan
Herrerias: kraan, maar water komt recht uit beek.
Route: voor La Faba is er een splitsing tussen de route voor voetgangers en fietsers. Het kaartje in de gids klopt niet met de werkelijkheid. De echte Camino loopt gedeeltelijk over pad zonder weg, daar waar de route voor fietsers rechts van de rivier blijft en uiteraard over de weg gaat. De twee komen terug samen in Laguna de Castilla. Verder tot O’Cebreiro, door het dorp tot aan de Albergue die vlak naast de grote weg.
O’Cebreiro:
Albergue open vanaf 15.00 uur.
Restaurant: eerste Hostal vanaf Albergue, Menu del Dia: 8,13 EUR ’s middags.
24) Dag 21: O’Cebreiro – Saria, 39 km:
Route: langs de weg tot voorbij Hospital langs de weg. Vanaf Biduedo tot Tricastela: steile afdaling.
Tricastela:
Refugio: aan het begin van het dorp, links in de weiden, herkenbaar aan het pelgrimslogo. (vlak tegenover bar El Peregrino)
Bar/Restaurante: laatste voor splitsing Camino, met wit-groene terasluifel tegenover bar: Tortilla con Patatas: 2,20 EUR. goed
Route: opgelet voor de splitsing: borden staan een beetje naar rechts. Naar rechts: Samos, naar links San Xil (de richting voor Saria).
Water: op het ganse traject geen waterkranen gezien, behalve Fuente Vieira (Kwaliteit,) Op het deel vanaf Triacastela zijn er zelfs geen bars.
Saria:
Refugio: slechts 38 bedden, geen WC papier
Restaurant: Bodegon ‘El Passeo’ op de Passeo langs het water (brug met beelden die je passeerde op weg naar de refugio.)
25) Dag 22: Sarria – Portomarin: 22km:
Route: vanaf Sarria daal je eerst af tot een Romeins bruggetje. Het eerste deel door Sarria is wat mager uitgepijld. Goed opletten, zeker als je in het donker vertrekt.
Na de afdaling volgt een stijging van anderhalf uur. Boven heb je en mooi zicht.
Alternatieve overnachtingspunten voor Sarria:
Barbadelo: 1 uur vanaf Sarria: kiosk, maar geen eten.
Ferreiros: 3 uur vanaf Sarria: 2 eetgelegenheden op loopafstand
Route: tussen km paal 101 en 100 is de Camino een soort beek. Gelukkig zijn er voldoende hoge stenen, zodat dit niet al te veel problemen oplevert.
Portomarin:
Refugio: geen pijlen die de refugio aanduiden aan de brug van Portomarin. Loop omhoog naar de kerk lopen en dan rechts ervan. Aan de achterdeur is een kamertje met zes bedden (eindelijk eens snurkvrij geslapen).
Menu del dia: Restaurant El Camino, naast kerk, 6,9 EUR.goed.
26) Dag 23: Portomarin – Casanova, 30km:
Route: deel tot aan de steenfabriek: mooi
Daarna steeds langs de weg tot aan de N540. Ik liep op zaterdag en toen was de weg relatief rustig.
Refugio’s:
Gonzar: naast onmiddelijk naast weg, bar
Ventas de Naron: onmiddelijk naast N540, restaurant
Lameiros?: private refuge opengheouden door buitenlandse vrijwilligers. Er wordt drank aangeboden aan de pelgrims.
Ligonde: rustig
Water:
Ventas (dorp): bar, pinicplaats met kraantje (vuile pelgrims)
Ligonde: 2 kraantjes, maar geen water. Wel een drankautomaat (rara)
Palas de Rei: 1 aan Polideportivo (sportcomplex), 1 aan kerk
Palas de Rei:
Refugio: zeer lawaaierig, vlak naast N-547.
Brood: bakkerij op N-547, richting Lugo
Winkel: aan kerk, rechts.
Menu del dia: links van refugio: Pulperia, 6,25 EUR, goed eten op terras.
Route: mooi tot Casanova
Casanova:
Refugio: 20 plaatsen, rustig, klein winkeltje in boerderij, ontbijt mogelijk.
27) Dag 24: Casanova – Arzua, 22 km:
Water: opvallendste verschil tussen de provincies Lugo en La Coruna: In La Coruna zijn talrijkere en beter gelegen picnicplaatsen met waterkranen die werken, dan in Lugo.
Melide:
Refugio: 130 plaatsen, grote zalen
Bakker: vlak tegenover refugio
Ontbijt: negeer de reclame tegen de zijmuur van de bakkerij (afstand klopt niet, is niet open op de opgegeven uren).
Winkels: markt op zondag.
Menu del dia: vanaf Refuge, Camino volgen. Op grote baan links richting Centrum, Restaurante ‘Sony’,naast Pizeria: zeer druk, zeer goed.
Arzua:
Refugio: vernieuwd in 2000, prachtig, grote slaapzaal en dus gesnurk.
Menu del dia: Restaurante Venus in winkelstraat, 6, 25 EUR.Ruime keuze, goed. Opgelet koffie in plaats van dessert inbegrepen in het menu. Goed dessert voor 1,9 EUR tot 2,2 EUR.
28) Dag 25: Arzua – Santiago, 40 km:
Water: weinig kranen, behalve Monte del Gozo
Route: weinig problemen, behalve in Santa Irene. Op het hoogste punt met bar en restuarant, moet je vanaf het pelgrimspad de weg oversteken, via een smal paadje, dat naar een eucalyptusbos leidt. De pijl naar het begin van dit paadje is weinig opvallend. Op het ogenblik dat je terug bij de weg komt, moet je deze niet dwarsen, zoals een grote gele pijl je zou willen laten geloven, maar langs dezelfde kant blijven lopen tot aan de officiële refugio, langs de grote baan. Zowel op het hoogste punt als ter hoogte van de eerder genoemde pijl tracht men je in de richting van de oude nationale weg te leiden die door het oude centrum van Santa Irene loopt. Daar is namelijk een private refugio met tamelijk stevige prijzen en dus trachten ze de pelgrims daar heen te lokken. Een gewaarschuwd pelgrim is er twee waard.
Ter hoogte van de luchthaven, zijn de oude kilometerpalen vervangen door nieuwe, waarbij de boog van de schelp opnieuw de richting aangeeft. En plotseling ben je drie kilometer verder van je einddoel dan je dacht. Zeer frustrerend. Een gewaarschuwd pelgrim…
Arca O’Pino (ter plaatse aangeduid als: Pedrouzo):
Refugio: Aan Campsa station: weg volgen tot refugio, opgelet voor de kracht en de temperatuur van het douchewater.
Menu del Dia: Restaurant Compas: 5,7 EUR, zijn geld zeker waard.
Santiago:
Route: vanaf de binnenringweg rechtdoor tot je links de Via Sacra vindt. Hier daal je de trappen af. Het pelgrimsbureau vind je onderaan de trappen op de hoek van de Rua do Vilar. Wie hier voor twaalf uur is wordt nog dezelfde dag afgekondigd in de Pelgrimsmis om 12 uur.
Refugio: in 2001 was het Collegio Menor gesloten voor pelgrims wegens verbouwingswerkzaamheden. Of het nog terug open gaat is heden niet bekend. Alternatief: Monte del Gozo: 1 nacht gratis, maar vijf kilometer buiten het centrum. Er is busverbinding vanop de hoek van de binnenring en de Rua de San Pedro, elk uur. Ook vanaf Monte del Gozo naar het busstation.
Menu del Dia: Casa Manolo, Rua Traversia 1, 4,7 EUR zonder wijn. 6,25 EUR met glas wijn. Zijn geld absoluut waard. Zowel ’s middags (autochtonen, zeer druk) als ’s avond. (pelgrims, iets rustiger), gesloten op maandag.
Ontbijt (Monte del Gozo) 2 EUR. zijn geld waard, in tegenstelling tot het avondeten.
Roversmountains 