Algemene info bij het reisverslag.

Via Francigena 3 (Lucca – Roma) 

 

Streek: Toskane, Latium (Italië)

Traject: Lucca, Siena, Viterbo, Roma (400km)

Periode: 07/03/16 – 20/03/16 (Aankomst Rome, vertrek Rome op 23/03/16)

Reisgezelschap:

Alleen vertrokken uit België. Onderweg kwam ik in een golf van pelgrims terecht, die ik weer ontliep tijdens de tweede week, dankzij de lange dagetappes, die ik loop.

Transport:

Omdat de afstand van België toeneemt, werd voor dit traject gekozen voor het vliegtuig. Ryanair (www.ryanair.com) vliegt zowel op Pisa als op Rome vanaf Charleroi, waardoor de keuze snel gemaakt was. Gezien ik een soloreiziger ben, kan ik met de motorfiets tot in Charleroi reizen, wat  je minder afhankelijk maakt van openbaar vervoer. Bovendien kan je die daar gratis en goed stallen.

En over dat openbaar vervoer valt tegenwoordig wel wat te zeggen. Treinen en bussen van de TEC rijden nog steeds niet in functie van de vlieguren, noch op Zaventem, noch op Charleroi. En dus gaat de deur open voor private initiatieven, zoals taxichauffeurs die op Charleroi gemeenschappelijke ritten aanbieden in het weekend tegen tarieven van de TEC als die in het weekend maar om de 2 uur rijden of een busmaatschappij als Flibco (www.flibco.com) , die busdiensten aanbiedt tussen luchthavens en naar grote steden, vaak goedkoper en sneller dan de trein en de TEC.

Ryanair blijft goedkoop, vooral als je vroeg boekt en enkel met handbagage vliegt. Nadeel: je kan geen wandelstokken of zakmessen met en lemmet groter dan 6cm meenemen. Sinds kort kan je ook maar één week op voorhand gratis inchecken. Daarentegen kan je mits een zetelreservatie van 4€ zeer lang op voorhand inchecken. Gedaan dus met zoeken achter een Pc met printer onderweg. Mogelijks is dit probleem ook op te lossen via hun App op je smartphone.

Ik ben in Charleroi geland op 23/03/16, de dag na de aanslag op Zaventem en de metro in Brussel. Een geluk dus dat ik via Charleroi geboekt had, en behalve een uur vertraging, waarmee het vliegtuig in Rome Ciampino landde, vanwege bijkomende security checks, leverde dit geen bijkomende problemen op.

Reizen in Italië kost:

• Ostello tot Hotels elders van 40 tot 65€ in kamer.
• Spaghetti: 4 tot 8€
• Pizza: 5 tot 12€
• Rode wijn: 2 tot 4€ per 1/4L
• Mineraal water 1L: 1,50 à 2€

Totaal reisbudget: 670 + 99 (hotel Rome) EUR

Betalingswijzen: 

• Cash
• Bancontact (cash afhalen uit de biljettenautomaat)
• Hotels betaal je met Maestro of een kredietkaart. Op die manier heb je steeds een bewijs van betaling, zonder dat je je moet laden aan facturen allerhande. Zeker belangrijk als je boekte via booking.com .

Reisliteratuur: 

• Lonely Planet Italië.
• Via Francigena (Renate Flori, Rother Wanderführer, rother.de )

GPS:

Zoals vermeld, waren de meeste andere pelgrims die ik ontmoette op dit deel van de Via Francigena ouder dan mezelf. Ondanks het feit dat één van de medepelgrims, waar ik 2 dagen parallel mee liep, Duitser was en dus dezelfde gids gebruikte als mijzelf, was ik toch de enige die met een GPS onderweg was. De resultaten heb ik ’s avonds zelf kunnen beluisteren: er moet maar één teken ontbreken en je kan verkeerd lopen… Wie in het bezit is van een GPS met een tracklog, zoals die aangeleverd wordt met de aankoop van de Rother gids, hoeft maar eventjes zijn GPS te checken indien er te lang geen tekens meer aan te treffen zijn. Bovendien kan je met een GPS sneller terugkeren naar de vooropgestelde route. Dat spaart tijd en zorgt voor minder stress… Ik ben een fan.

Internet adressen: 

www.compostelagenootschap.be

www.sjb-trier.de (Credential Peregrino voor 9€ thuisgestuurd)

www.sloways.eu (Credential Peregrino thuisgestuurd)

www.caminosantiago.org

www.eurolines.be  (info@eurolines.be)

www.ryanair.com

www.brusselsairlaines.com

www.b-rail.be

www.trenitalia.com

www.sbb.ch

www.cai.it

www.berghutten.be

www.meteoalpin.com

www.rifugiinpiemonte.it

www.rother.de

www.wanderland.ch

www.kulturwegeschweiz.ch

www.confraternitadisanjacopa.it

www.caminafrancigena.it

www.viefrancigene.org (tracklog officiële VF, wandelapp en info over overnachtingspunten)

www.visit.viefrancigene.org

www.francigena-international.org

www.adle.it

www.percorsediterre.it/negozio/guida-alla-via-francigena/

www.associazioneviafrancigena.com

www.viafrancigena.eu

www.enit.it

Persoonlijke gegevens: 

mountainman@scarlet.be

Reisverslag Via Francigena

(Lucca – Roma).

1) Inleiding.

Na 4 verschillende wegen naar Santiago, was ik op zoek naar een nieuw project, een nieuwe uitdaging, een nieuwe ervaring. Het verschijnen van de Rother gids Via Francigena, was de directe aanleiding. Ik heb goede ervaringen met de kwaliteit van Rother gidsen en dus weet ik dat ik in grote mate kan vertrouwen op de juistheid van de geboden informatie.

Historisch gezien is de Via Francigena de verbinding tussen Canterbury en Rome. De betrokken gids kiest als vertrekpunt Lausanne, gezien dat het kruispunt is tussen de weg naar Santiago (voor Zwitsers, een deel van de Duitsers en Oostenrijkers) en die naar Rome.

Wie vanuit België wil vertrekken, kan gebruik maken van de Cicerone gids Via Francigena: Canterbury – Lausanne.

2) Keuze reistijd :

Normaal verkies ik  dit type tochten te maken in de lente. Wie echter te voet over de Col du Grand Saint-Bernard wil geraken, zal daar niet of zeer moeilijk in slagen in de lente vanwege de sneeuw. En dus bestaan er daarom fundamenteel 4 mogelijkheden:

• Later op het jaar vertrekken, maar dan zal je de hitte moeten trotseren van de Po-vlakte en Centraal-Italië.
• Vertrekken vanuit Aosta, waardoor je het probleem van de sneeuw op de Col du Grand Saint-Bernard vermijdt.
• In het najaar vertrekken, wat resulteert in een kaler landschap
• De tocht in 2 delen opsplitsen, waarbij je de Col du Grand Saint-Bernard pas dwarst in de zomer of nazomer en eventueel het daaropvolgende jaar kan verdergaan in de lente en je kan genieten van de voorjaarsbloei. Ikzelf koos voor deze laatste oplossing, waardoor dit verslag in 3 delen opgesplitst is.

3) Verschillen tussen de Camino Francés & de Via Francigena.

Kenmerken Camino Francés.

• Afstand Saint-Jean-Pied-de-Port tot Santiago: 750 km
• Afstand tussen de albergues: 10 à 20 km.
• Kostprijs van de reis: zeer goedkope overnachtingen in de albergues: 6 EUR of gratis (doos voor giften).
• Opvang van de pelgrims: zeer goed
• Drukte: enkel nog rustig in december en januari..
• Markering van het pad: zowel metalen borden, stenen kilometerpalen, als gele pijlen.
• Terrein: in praktijk de gemakkelijkste Camino vanwege de vele voorzieningen. De drukte moet je dan maar voor lief nemen. Wie niet van drukte houdt moet uitwijken naar de Camino del Norte of de Via de la Plata/Mozàrabe

Kenmerken Via Francigena.

• Afstand van Lausanne tot Rome: ruim 1150km Vanaf de Italiaanse grens:1000km.
• “Gratis” overnachtingsmogelijkheden:
• In Italië: hoe dichter bij Rome, groter de frequentie
• Kostprijs van de reis: duur in Zwitserland, goedkoper in Italië.
• Opvang van de pelgrims:
• in Italië: minder gestructureerd, dan op de Camino Francés. Het gaat eerder in de richting van de andere minder drukke pelgrimswegen in Spanje.
• Drukte:
• In Italië, tussen Vercelli en Lucca: zeer rustig (meeste pelgrims starten maar in april of mei, slechts één maal niet alleen geslapen in een ostello. 2 Fietspelgrims ontmoet.
• Vanaf Lucca en zeker vanaf Siena, beduidend drukker. Meeste vertrekken in een weekend en lopen maar de minimale afstanden per dag. Je kan dus een golf van pelgrims vermijden door afwijkende keuzes qua overnachtingspunten te maken.
• Markering van het pad: behoorlijk goed. Weinig feitelijke problemen, behalve een aantal plaatselijke hiaten. Enkel in het centrum van grotere steden durven de pijlen in het echte centrum ontbreken. De beschrijving of GPS tracklog bieden dan uitsluitsel.
• Terrein in Italië:
• In de Po-vlakte: hoofdzakelijk brede landbouwwegen, deels grind, deels geasfalteerd.
• In de Apennijnen in maart: kans op sneeuw boven de 800m.
• In de buur van de kust: kans op problemen met ontwortelde bomen op het pad (toestand maart 2015).
• Kans op gezwollen beken en rivieren. Heb aandacht voor de vermelding van waadplaatsen op de VF en tracht deze te omzeilen met behulp van een GPS of kaart.
• Voorbij Lucca: 2 dagen vrij veel druk en maar smal asfalt met vrachtverkeer.
• Via Triomfale: lang en druk: varianten vaak ongemarkeerd, bovendien langer.

4) Uitrusting:

Kledij op het lichaam:

• stel lage wandelschoenen type A met Gore-tex tegen de regen en het natte gras, en dit vooral voor de langere stukken met veel asfalt (The North Face Hedgehog GTX XRC). Veel vooral oudere pelgrims maken de fout om deze tocht aan te vatten met hun vertrouwde bergschoenen, meestal van het type B in vol leder. Dit type schoenen is veel te zwaar voor deze tocht, gezien het aantal echt alpiene passages zeer beperkt is, maar het onderdeel verharde en grind wegen overheersen. De dempingfactor van de zool is dus doorslaggevend en bij oudere modellen van het type B is die zo goed als onbestaand, met alle gevolgen vandien bij het lopen op harde ondergrond.
• stel sokken: bij voorkeur 2 van goede kwaliteit (lusjesweefsel langs de binnenzijde en in materialen gaande van wol tot Coolmax)
• bermuda (mijn persoonlijke voorkeur), als het weer en de begroeiing het toelaten. Aandacht voor teken!!!
• sporthemd met zonnefactor 30 (Aldi of AS Adventure Ayacucho AM Shirt met anti-mug behandeling in de verf gemengd) (Dit product stoot ook teken af!!)
• synthetisch ondergoed: slip (mijn voorkeur gaat naar de microvezel van Nur Die) en T-shirt met korte mouwen in combinatie met een eveneens synthetisch hemd met lange mouwen ( te koop: soms in Aldi, altijd in Decathlon of de klassieke buitensportzaken)
• lichte fleece
• zonnehoedje met zeer brede randen (Decathlon)

Kledij in de rugzak:

• Gore-tex jas met kap in combinatie met een regenbroek. (Gore-tex geniet nog steeds de voorkeur, maar wie afgeschrikt wordt door de hoge aanschafprijs kan voor redelijke alternatieven terecht bij Decathlon. Een poncho beschermt je benen en sokken niet, hij vangt veel wind en is moeilijk alleen aan te trekken, maar hij is licht en goedkoop. Enkel aan te raden voor wie slechts korte dagtrajecten aflegt.)
• een zonnebril met hoge filteringgraad, zonnecrème (beschermingsfactor 20 of hoger) en eventueel lippenzalf met beschermingsfactor)
• reserve synthetisch T-shirt en slip
• stel reserve sokken
• zomertrekkingbroek (Mammut met Schoeller Dryskin, Decathlon of AS Adventure Ayacucho AM Pants met anti-mug behandeling, werkt meestal ook tegen teken. Tussen Lausanne en Vercelli wel minder dichte lange grassen tegengekomen, wat het risico op teken verlaagt.)
• schoenen: bergschoenen van het type A/ B (Löwa Renegade GTX) bij voorkeur van een gekend merk en liefst in combinatie met een onderlaag in Gore-tex. (voor als het heel erg hard regent of je het ongeluk hebt om door de sneeuw te moet ploeteren. Bij elke voettocht zijn je voeten je kostbaarste bezit. Draag er dus zorg voor!!!!)

Andere uitrusting:

• telescopische wandelstokken (ontlasten de knieën bij het dalen) Koop bij voorkeur stokken van de merken Leki, Komperdell of Decathlon als goedkoper alternatief. Besteed aandacht aan het materiaal van de handgrepen (geen hard plastic) en mijd vooral stokken met een gesp in de polslus. Bij langdurig gebruik gaat die gesp irriteren. Vermijd ook de traditionele houten stokken (ze zijn zwaar, plooien niet samen en de greep is ook niet wat het zijn moet.) Vermijd ook slechts één stok te gebruiken, gezien je dan een asymmetrische belasting krijgt. In de Po-vlakte heb je ze niet echt nodig, in de Apennijnen des te meer, zeker als het regent.
• rugzak van ca. 60 liter (Quecha Symbium 60 van Decathlon) Ondanks dat er bij die rugzak een regenhoes zit, steek ik toch nog altijd alles in plasticzakken gesloten met metaalclip. Kleine zaken en voeding (kaas, confituur…) gaan in diepvrieszakken van Aldi.
• een lichte slaapzak Ultraligth S15 (Decathlon – 640g, comforttemperatuur 15°C).
• 1 handdoek van 50 x 30 cm, bij voorkeur in microvezel (droogt sneller en geeft minder geur af, wanneer hij niet goed gedroogd kan worden. Reeds verkrijgbaar bij Aldi).
• 1 washandje met een klein busje douchezeep en shampoo, een reistandenborstel met kleine tube tandpasta (een bijna lege tube sparen voor op reis kan ook), een stick scheerzeep en wegwerpmesjes of reisscheerapparaat op batterijen.
• een paar pakjes papieren zakdoekjes, doet dubbel dienst als toiletpapier.
• bij voorkeur een drinkzak met slang met een gezamenlijke inhoud van 1,0 à 1,5 liter (slechts een paar trajecten hebben weinig kranen onderweg, en je kan nog steeds een bar binnengaan en een fles water vragen).
• micro zak- of hoofdlamp om het toilet te vinden in het donker.
• Opinel en/of zakmes.
• plastic doos om glazen confituurpot in uit te gieten (weegt minder dan glas en breekt niet.)
• persoonlijke apotheek: rekverband, steriele doekjes, ontsmettingsmiddel, wondpleisters, schaartje, sporttape, Compeed, Ibuprofen, Dafalgan, Rinomar (tegen neusloop) Imodium (generisch: Loperadomine tegen diaree).
• reserve plasticzakken.
• naald en draad.
• tube handwaszeep (1 voor 2 personen).
• GSM (dekking niet overal verzekerd).
• GPS (Garmin).

5) Heenreis.

Na een vlucht van ca. 1u20’ land je op de luchthaven Pisa Airport. Tegen sepember 2016 zal men hier klaar zijn met de bouw van een onbemande volautomatische treinverbinding tussen de luchthaven en het hoofdstation van Pisa (Pisamover). In de tussentijd gebeurt het nog met kleine stadsbusjes. In de luchthaven van Pisa vind je uiterst rechts in de aankomsthal een klein loketje van Trenitalia. Hier kan je een ticket kopen voor zowel de Pisamover (1,30€) als de trein van Pisa naar Lucca (3,50€).

6) Dag 35 Lucca – Altopascio: 18.7 km +140m -130m – ZR: 4u00’:

 

 

Vanaf het station van Lucca (R3407A), ga je een beetje naar links. Je loopt in de richting van de stadsring en dwarst deze. Vervolgens loop je via een pad naar de stadswal. Je vindt hier een klein poortje en klimt naar het niveau van de bovenkant van de stadswal. Wie wens kan hier naar rechts over de stadswal blijven lopen tot de R3501 Lucca, Porta Elisa (2). Je kan ook terug afdalen van de stadswal richting Centrum van Lucca.

Je dwarst het plein diagonaal en vindt in de Via Dell’Arcivescovato de tracklog terug. Je loopt door tot de Via Santa Croce en slaat hier rechts af. Je volgt deze tot aan de R3501 Lucca, Porta Elisa (2).

Vanaf hier vind je terug markeringen op het terrein. Je dwarst de stadsring en vervolgt je weg rechtdoor. Hier vind je de eerste geldautomaten, voor wie zijn voorraad cash wenst aan te vullen. Op een T-splitsing sla je links af. In de eerste straat (Sp23 Via Romana), sla je rechts af. Een kleine kilometer verder vind je een warenhuis (R3501B Coop). Nog eens 500m verder verlaat je de  Sp23 voor een kleinere weg evenwijdig aan deze eerste. Je passeert een kerk (R3502 Chiesa di San Michele Arcangelo) en dwarst vervolgens de SP27 en de SP23. Aan de Kapel (R3503 – 3), gaat de tracklog naar links, maar de tekens op het terrein gaan naar rechts tot aan GPS R3503A, alwaar je links afslaat.

Je loopt door het centrum van Capannori (R3504). Aan GPS R3504A heeft men een pelgrimstrottoir gemaakt tot aan het volgende kruispunt, alwaar je recht afslaat in de Via Dei Colombini. 500m verder sla je links af en vervolg je weg met wat zigzag tot aan de Via G. Pieraccini, alwaar je rechts afslaat. Je dwarst de drukke Sp61. Je gaat rechtdoor via een smal baantje met veel vrachtwagenverkeer (R3504B). 150m voor de SPp3 sla je rechts af in de Via Pacconi. Je volgt deze tot je terugkeer in de Sp23. Je volgt hem naar links tot het centrum van Porcari (4 – R3505).

Hier sla je rechts af en volg je de Sp3. Je volgt deze over een afstand van ruim 2km en daar word je echt niet gelukkig van. Uiteindelijk verlaat je hem naar rechts via de Via Serchio. Vervolgens dwars je nogmaals de Sp61 en kom je op iets landelijker terrein.

Na 500m sla je rechts af (R3506 (5)). Je loopt in de richting van een spoorweg en de A11 Autostrada Firenze-Mare. Van rust is hier dan ook alweer geen sprake. Aan een kerkhof vlak bij de spoorweg (R3507 Abbazia di Pozzeveri (6)) sla je links af en volg je de Via Catalani die je terugleidt naar de Sp3, waarlangs je zowel spoor als autostrade dwarst. Vervolgens dien je ook nog de eveneens drukke Sp15 te dwarsen om het centrum van Altopascio (R3508  – 7) te bereiken.

Een kleine 200m verder bereik je het stadshuis van Altopascio. Hier hangt op de deur info voor de pelgrims. De bibliotheek vind je door de nauwe doorgang links naast het stadshuis door te gaan, alwaar je op het pleintje links de bibliotheek vindt. Hier noteert men je gegevens en vergezelt men je tot aan de herberg (R3508C Foresteria degli Ospitalieri).

Foresteria degli Ospitalieri:

11 bedden, 2 badkamers, verwarming, geen keuken of zithoek (afgesloten?)

Eten (R3508D Pizza):

Hoofdzakelijk afhaalpizzeria op houtvuur, maar je kan er ook terplaatse eten.

7) Dag 36 Altopascio – San Miniato Alto: 26.5 km +370m -260m – ZR: 5u45’:

 

Deze etappe begint alweer met een tamelijk deprimerend stuk van bijna 7km langs de Sp15. Nadat de ringweg van de Sp15 rond Galleno, zich terug samenvoegt met het oorspronkelijke traject door het centrum, verlaat de VF eindelijk de Sp15 naar rechts.

Hier vind je een stuk oorspronkelijk heirweg. Ernaast ligt een witte grindweg voor het lokale verkeer. Bij een boerderij gaat de grindweg naar links en loopt de heirweg rechtdoor. Hij daalt af naar een brug. Daarna volgt een lange klim, eerst over de restanten van de heirweg, vervolgens door een natuurgebied, alwaar een nevensoort van een vleesetend plantje gevonden kan worden dat uniek is voor dit gebied. Nadeel is echter dat de klimmende weg zwaar geërodeerd is door het water dat zijn weg omlaag zoekt richting brug. Mountainbikers vinden dit soort terrein blijkbaar leuk, maar ze dragen ook bij tot de erosie.

Bij GPS R3606 (5) bereik je terug een verharde weg (Sp61). Na 400m verlaat je de hoofdweg naar links en na nog eens 200m verlaat je het asfalt helemaal voor een weg naar links (GPS R3607 – 6). Je keert terug naar de Sp11 en dwarst hem. Vervolgen gaat het naar links via een klimmende en vervolgens dalende weg naar de Ponte a Cappiano (R3608 – 7).

Je dwarst de brug en slaat vervolgens onmiddellijk links af om je weg verder te zetten via een met gras begroeide dijk, die drassig kan zijn bij regenweer. Vlak voor een zijkanaal, sla je rechts af en volg je dit tot aan een boogvormige voetgangersbrug. Aan de overzijde wordt je ontvangen door 2 Duitse schapers, die gelukkig achter  een stevig hekwerk zitten en die dus niets anders kunnen doen dan veel kabaal maken en zenuwachtig heen en weer lopen. Je kan er ook voor kiezen om langs dezelfde kant te blijven en pas via de volgende brug het kanaal te dwarsen. Bij de vierde brug dwars je de Sp11 en ga je Fucecchio (R3609 – 8) binnen. De weg maakt een bocht en je verlaat de oevers van het kanaal. Je dwarst Ss436 en vervolgt je weg rechtdoor. Na net geen 200m, sla je rechts af en beklim je een trapstraat naar de bovenstad.

Je slaat links af en dwarst het centrale plein. Je verlaat aan de overzijde het lang de Via Donateschi en de Via Nazario Sauro. Je bereikt de Via Roma – Ss436 en volgt deze  in zuidelijke richting. Je dwars de Arno rivier en vlak voor het begin van de dorpskom van San Pierino (R3610 – 9), sla je op het einden  van de brughelling links af om terug te keren naar de oevers van de Arno. Je rondt San Pierino en keert terug naar de Ss436. Je blijft op enige afstand van de weg zelf in de grasberm lopen. Ook hier kan de weg erg drassig zijn bij regenweer. Voor een dijk sla je links af in de richting van Ontraino (R3611A). Je vervolgt je weg tot aan het eerste kruispunt (R3611B) en slaat rechts af. Aan het volgende kruispunt sla je opnieuw rechts af en keer je terug naar San Miniato Basso (R3613 – 12).

Op de Ss67 sla je links af en vlak voor de kerk sla je rechts af. Je maakt een bocht en wanneer je het asfalt erug bereikt, sla je rechts af. Je loopt in zuidelijke richting en bereikt de Sp40 in een bocht. Je klimt verder omhoog en in een bocht naar rechts, verlaat je de Sp40 en klim je verder richting kerk en abdij Convento San Francesco  van San Miniato Alto – (R3701 – 2).

Convento San Francesco (35€ HP):

Kamer in een tamelijk koel gebouw, verwarming vanaf ca. 19.00u

Avondeten 20.00u:

• Rijst en groenten soep
• Kip, friet en sla
• Water, wijn en brood
• Fruitsla

Ontbijt 07.30u:

Brood, boter, confituur, warme ontbijtkoek, toast, koekjes, fruitsap, koffie en zwarte thee, alles in zelfbediening.

8) Dag 37-38 San Miniato Alto – Chianni – San Gimignano: 38.3 km +1150m -960m – ZR: 8u30’:

 

Afhankelijk van de vraag of je door het centrum van San Miniato Alto wil lopen of niet, verlaat je de abdij naar links af rechts. De markeringen op het terrein leiden je door het centrum (rechts), de tracklog doet dat niet (links). Op de Piazza Bonaparte (R3701A) komen beiden terug samen en vervolg je in zuidelijke richting via de Via Pietro Maioli. In de Vicolo Borghizzi ga je rechts af en vervolg je je weg in zuidelijke richting.

Je passeert Calenzano Primo (R3702) en vervolgens bereik je een tweesprong (R3703 – 3), alwaar je naar rechts gaat. Waar de weg een bocht naar links maakt, verlaat je de straat rechtdoor (R3704 – 4). Je vindt hier een zitbank en waterkraan. Je beklimt de Poggio Barco (R3704C  – 189m) en daalt af naar Campriano (R3705 – 5). Je vervolgt in zuidelijke richting en passeert de begraafplaats (R3705A).

In Coiano (R3706 – 6) dwars je de Sp108 en vervolg je je weg in dezelfde richting. Zowat 1,2km verder sla je rechts af (R3706A). Op een tweesprong wat verder, ga je links. Je beklimt langzaam de Poggio Tagliato (R3706B – 144m). De weg kan hier bij regenweer erg modderig zijn. Soms moet je je toevlucht nemen tot de naastliggende akkers. De grond is hier leemachtig, wat de zaak erg glibberig maakt. Vervolgens zet je de afdaling in richting een vervallen boerderij en de Sp46. Je vindt hier een overdekte picknicktafel. Op de weg ga je naar links en 150m verder verlaat je de rijbaan naar rechts voor een strade bianchi, wat een ware verademing is na de modderweg van daarnet. (Een aangename grasweg, volgens de Rother gids…  Zo zie je maar… alles kan afhangen van het weer en het seizoen, waarin je hier passeert.)

Je bereikt de Sp26 Via V. Barbieri (R3706A) en volgt deze naar rechts over een afstand van 200m, waarna je hem terug verlaat naar links. Op een tweesprong ga je naar rechts en 300m verder, aan het kruispunt met een betere weg, tref je een picknickplaats (R3707 – 7).

Je vervolgt je weg in zuidelijke richting en ruim 1km verder vind je aan de rand van de Sp4 opnieuw een picknickplaats, deze keer met waterkraan (R3708 – 8). Je volgt de Sp4 in zuidelijke richting en passeert eerst Borgoforte (R3709) en vervolgens Chianni, alwaar je het Ostello Sigerico (R3710 – 9) treft.

Ostello Sigerico:

Pieve Di Santa Maria a Chianni, 0039.324.796.88.37, 0039.0571.638.208, ostello.sigerico@yahoo.com

Nota: gezien de etappe 38 slechts 14,5km bedraagt, werd deze gecombineerd met de etappe 37.

Je vervolgt je weg langs de Sp4 tot de bebouwde kom van Gambassi Terme (R3801 – 2) alwaar je hem naar links verlaat via de Sp64. De Sp64 verlaat je in de eerste haarspeldbocht buiten de bebouwde kom voor een kleine weg rechtdoor. 700m verder verlaat je ook deze naar links. 2km verder vind je een zitbank (R3801B). Je komt uit op de Sp1 en volgt deze in zuidelijke richting. Je passeert Pancole (R3802 – 3), 1km verder verlaat je deze naar rechts voor een ommetje langs de Kerk Santa Maria a Cellole (R3803 – 4). Wat verder ga je op de Sp69 naar links. Je volgt deze tot San Gimignano.

Bij het binnenkomen van San Gimignano vind je rechts een Afhaal pizzeria en een alimentari (R3803A). Wat verder verlaat je de hoofdweg voor een steile eenrichtingsstraat. Je volgt deze en bereikt opnieuw de hoofdweg (Sp1). Er is een ondergrondse passage, waarlangs je de stadspoort kan bereiken. Je gaat de oude stad binnen en volgt de stijgende centrale straat.

Wie onderdak zoekt, neemt de eerste links en dan opnieuw links richting Convento Di Sant’Agostino (R3804A).

Convento Di Sant’Agostino:

Kamers met 2 bedden en verwarming. Sanitair met douches op de gang. Officiële ingang, links naast de kerk, maar door de kerk gaat ook, als deze open is. Vriendelijke ontvangst, Donativo.

Piazza San Agostino 10, 0039.0577.907.012

Afhaal pizzeria (R3803A):

4 stagione: 6,50€

9) Dag39 San Gimignano – Abbadia Isola: 26.3 km +700m -800m – ZR: 7u00’:

 

Je verlaat het Convento en keert terug naar de hoofdstraat, alwaar je naar links gaat richting Piazza Duomo (R3804 – 5). Je vervolgt je weg in dezelfde richting en daalt af richting stadspoort. Je rondt de rotonde net buiten de stadsmuren en gaat vervolgens via een kleine zijweg in zuidoostelijke richting.

Langs deze weg vind je meerdere zitbanken met uitzicht op San Gimignano. Na 2 km passeer je eerst de camping en vervolgens de (dure) standplaats voor mobilhomes. Een weinig verder vind je een splitsing tussen een variant langs de weg en die door de natuur met 3 uitgeruste waadplaatsen. Het is deze laatste die alhier beschreven wordt.

Je volgt de kronkelende weg en daalt langzaam af richting een huis, alwaar je het eerste wad met stapstenen op de Borro Degli Imbotroni (R3901A) vindt. In normale omstandigheden kan je hier zelfs met sportschoenen je voeten droog houden. Aan de overzijde kronkelt de weg omhoog tot je aan een wijngaard komt. Hier word je rechtsom de wijngaard gestuurd. De weg kan drassig zijn na regen. Je bereikt de toegangsweg tot de woning en volgt deze naar rechts.

In een bocht naar rechts, verlaat je deze weg naar links/rechtdoor voor een aardeweg. Via deze weg daal je af naar het tweede wad Botro Dei Bagni (R3901C). Ook dit wad levert weinig problemen op, zelfs met sportschoenen met een Gore-tex laag.

Je klimt omhoog. Op een kruispunt ga je rechts. Je passeer een ijskelder. Dan gaat het links en aan de ingang van het Agriturismo Torraccia Di Chiusi (R3901D), ga je rechts in de richting van het gehucht Aiano (R3902 – 3). Eerst ga je naar rechts en op een tweesprong ga je naar links. Je daalt af en loopt een tijdje langs de Torrente Foci (Riguardi is een zijrivier). Wat verder dwars je de rivier via het derde wad (R3902A). De grote vlakke stapstenen liggen hier net onder het wateroppervlak waardoor je een paar bergschoenen kan gebruiken om hier met droge voeten de overzijde te bereiken. Wat hoger bereik je de Molino Di Aiano (R3902B) installatie. En nog iets verder bereik je een splitsing (R3902C), alwaar je naar rechts gaat. Je volgt de bovenloop van de Torrente Foci en bereikt de Sr68 in een bocht. Je dwarst de weg via een oversteekplaats en vervolgt via een grindweg, die aanvankelijk evenwijdig loopt aan de Sr68, maar die in de volgende bocht van de Sr68 verlaat.

Je loopt in de richting van een schapenboerderij met loslopende honden (R3902D). Erg agressief zijn ze niet, maar je moet toch enige kordaatheid tonen. Je bereikt een asfaltweg en een splitsing (R3903 – 4). Links en omhoog bereik je de R3903A Badia a Coneo (kerk), met waterpunt (R3903A), warbij vooral de afdaling niet goed is aangeduid. De gemarkeerde route gaat rechts en 200m verder links om aan een riviertje terug samen te komen met de variante via de kerk.

500m verder aan Timignano (R3903B) gaat het naar links en op de twee volgende T-splitsingen ook. Je bereikt San Donato/Quartaia (R3904) en dwarst de Sp27A (R3904A). Aan de overzijde vind je een bar/alimentari (R3904B), waar je ook iets kouds kan eten. Je vindt hier tevens een zitbank (R3904C).

Op het einde van de dorpsstraat ga je aan de kerk rechts en op het einde hiervan naar links. Je vervolgt in oostelijke richting, passeert de boerderij en aan de Fonte Fabbrica (R3904E), sla je rechts af. Deze weg kan drassig zijn. Op het einde ervan ga je naar links en volg je over een afstand van bijna 3km de loop van de Botro Degli Strulli, waarna je deze dwars via en brug net voor het binnenkomen van Gracciano d’Elsa (R3905). Net voorbij de brug gaat de markering op het terrein naar rechts. De tracklog gaat rechtdoor en dwarst de hoofdstraat van Gracciano d’Elsa. Vervolgens gaat het rechtdoor, dan rechts en links richting rotonde op de Sp541. Je dwarst deze en volgt de Strada Di Strove in asfalt tot aan een bedrijf, maar later gaat deze over in grind. Bij GPS R3905A komt de tracklog terug samen met de gemarkeerde route. De gemarkeede route was in zijn laatste deel duidelijk drassiger dan de tracklog. Ook op dit traject werden weliswaar oude tekens aangetroffen.

Na de stroom (R3905B), ga je naar rechts evenwijdig aan deze bijna onzichtbare stroom. De weg hier is ook heel erg drassig. Je komt uit op een beter weg en gaat naar links tot aan een brug en tevens splitsing in het dal (R3906). Het pad rechts is beduidend korter. De tracklog van deze afsteek van Rother wijkt behoorlijk af. Het pad is goed beloopbaar en er zijn oude wegmarkeringen van de VF te vinden. Bij GPS R3906D komen beide varianten terug samen.

Vlak voor Strove (R3907 – 6) vind je een splitsing: links is het kortste, rechts ga je via de kerk. (R3907A). Je neemt de tweede weg links en daalt af naar de Sp74A, waarmee je een beek dwarst. Na deze beek verlaat je de Sp74A naar recht via de Strada Di Strove. In een bocht naar rechts verlaat je deze naar links.

Je gaat 2 maal rechts af en dwarst de Fosso Del Castagneto (R3907A).  Vervolgens gaat het in noordoostelijke richting. Je bereikt een weg tussen de olijfgaarden, die je naar links volgt. Je nadert terug de Sp74A en bereikt hem in Abbadia Isola (R3908 – 7).

Je gaat door de boogvormige poort het terrein van het klooster op en vindt daar bij GPS R3908A het Ospetale dei Santi Cirino e Giacomo.

Ospetale dei Santi Cirino e Giacomo:

16 bedden, halfpension mogelijk, Pasen – oktober

0039.0577.304.214, 0039.335.665.15.81, 0039327.065.56.78

casaferiema@yahoo.it   dondoriano@interfree.it

Deze herberg is te verkiezen boven de tamelijk commerciële herberg in het zeer toeristische en dus met onbetaalbare restaurants voorziene Monteriggioni. Spijtig genoeg pas open van Pasen t/m oktober (geen verwarming?)

Vreemd genoeg zijn de é-mail adressen en de telefoonnummers dezelfde als die van Monteriggioni (foutje?).

Op dus naar Monteriggioni (4km – ca 1u):

Via het terrein van het klooster keer je terug richting Sp74A. Bij de eerste zijweg verlaat je deze opnieuw. Via een zeer ruime boog loop je naar La Colonna (R4001), waarbij je eerst in zuidoostelijke en later oostelijk richting loopt tot aan een boerderij, waarna je een minder weg in noordelijke richting treft. In La Colonna dwars je de Ss2 en loop je vervolgen evenwijdig eraan tot je de klim aanvat naar de stadsmuur van Monteriggioni. Je loopt door het stadje met dure restaurants en winkels met overbodige goederen voor rijke toeristen tot aan de Piazza Roma. Tussen kerk en toeristische dienst vind je een doorgang naar de toegang tot de herberg.

Santa Maria Assunta (R4002D  – 20€ à 35€ – altijd open)

5 kamers, 3 badkamers, zithoek, ingerichte keuken, pasta voorradig, verwarming.

20€ gemeenschappelijke kamer, 35€ individueel.

10) Dag 40 Abbadia Isola – Siena: 24.8 km +650m -550m – ZR: 5u00’:

 

Gezien ik vanuit Monteriggioni vertrek, wordt de etappe met bijna 4km verkort en die van gisteren uiteraard verlengd.

Je verlaat Monteriggioni via de zuidelijke stadspoort en daalt af via de asfaltweg. Bij de trap naar de parking, daal je verder af via deze parallelle weg tot aan de Ss2. Je dwarst deze ter hoogte van een oversteekplaats en neemt de weg haaks op de Ss2. Na 150m ga je schuin links. Op een kruispunt neem je de eerste weg in zuidoostelijke richting Casella (R4003 – 3). Je vervolgt in dezelfde richting tot 300m voor de Ss2 (R4004 Afslag (4)). Hier sla je rechts af en volgt deze drassige weg in zuidwestelijke, later zuidelijke richting tot je bij GPS R4005 (5) terug op een verharde weg staat. Je volgt deze verder in zuidelijke richting tot je op een T-splitsing bij een bank en waterkraan (R4005A) links afslaat. 100m verder sla je rechts af richting Castello di Villa (R4006). De weg draait terug in zuidelijke richting. Op een tweesprong (R4006A), ga je rechts af. Je vervolgt in zuidelijke richting tot aan de Sp101B. Hier ga je rechts af in westelijke en later zuidelijke richting. Op een tweesprong (R4006B), ga je links af. Deze weg is rustiger. Ruim 1km verder verlaat je hem naar links. Je vervolgt in noordoostelijke richting en bereikt een monument voor oorlogsslachtoffers in piramidevorm. Je vindt hier tevens een picknickplaats (R4007 – 6). Je vervolgt je weg in dezelfde richting tot je de Sp101 dwarst via een oversteekplaats.

Je vervolgt verder in dezelfde richting tot de bedding van de Fosso Della Miniera (R4007A).

Hier ga je rechts af en verderop nogmaals rechts. Je volgt een pad door het bos. Op een T-splitsing ga je naar links, waarna je een bredere verharde weg bereikt, die je naar rechts volgt richting kerkhof (R4008  – 7). Aan het kerkhof ga je naar links. Je volgt deze weg over een afstand van 500m, waarna je rechts afslaat. Via een kronkelig straatje daal je af naar de brug over de Tressa en ga je tevens onder de autosnelweg door. Vervolgens klim je richting bebouwde kom. Op een kruispunt ga je rechts af. Op een T-splitsing links. Dan volgt een steile klim en op een T-splitsing tussen muren ga je links en vervolgens rechts.

Ruim 1km verder bereik je de stadspoort van Siena, Porta Camollia (R4009  – 8). Je volgt de centrale straat (Via Dei Montanini). Bij GPS R4009B ben je aan de splitsing nabij de Plazza di Campo. De Duomo (R4009C) vind je rechts, de VF vervolgt naar links. Net voorbij het warenhuis Conad City (R4009D), vind je de afslag naar de herberg (R4010). De herberg (R4011 Accoglienza Santa Luisa), vind je aan de tweede deur links van het klooster zelf.

 

 

R4011 Accoglienza Santa Luisa  ( HP – verbouwing 03/2016):

Feitelijke herberg was in 03/2016 in staat van verbouwing, maar moeder overste is een vrouw die van aanpakken weet. Naast een klooster met hoofdzakelijk hoogbejaarde zusters runt ze nog een sociaal restaurant, badhuis voor daklozen, een voedselbank en dus de herberg voor pelgrims. Ze staat zelden stil en is zeer efficiënt.

In een paar minuten werd voor mij een veldbed opengeplooid. Om 20.00u stond er avondeten klaar en om 06.45u stond het ontbijt klaar. Respect.

11) Dag 41 Siena – Ponte d’Arbia: 25.1 km +300m -500m – ZR: 5u30’:

 

Nota: belangrijke trajectwijzigingen tov de Rother gids.

Je keert terug naar de hoofdstraat en volgt deze naar rechts. Net voorbij de stadspoort, neem je onmiddellijk een trapstaatje naar links. Je dwars een straat en volgt de Strada Di Certosa. Na 700m neem je de tweede rechts, en vervolgens ga je op een tweesprong naar links. Je loopt evenwijdig aan de spoorlijn en de drukke Ss715. Je passeert een verkeerswisselaar en dwarst de SS223. Wanneer de spoorlijn een bocht van 90° maakt, doet de Strada Di Certosa dat ook.

350m verder volgt de VF een nieuw aangelegd parcours dat afsteekt in het landschap.

Aan een picknick met waterkraan verlaat je de Rother tracklog en volg je het nieuw traject naar rechts. Het betreft een autovrije grindweg. De weg maakt een bocht van 90°, passeert aan een autokerkhof en eindigt in de Strada Di Ribucciano, waar je alweer een autosloopplaats en een containerpark vindt. Je volgt de straat tot op het einde.

Op de rotonde aan het einde van de straat dwars je de Rother tracklog terug, maar ga je rechtdoor via een recent aangelegde grindweg tussen de Strada Comunale Di Fonte Murata en een spoorlijn. 1,5km verder eindigt de grindweg aan een industriezone. Je loopt door de industriezone tot aan een bar. Hier neem je een smal paadje dat naar de tunnel onder het spoor naar het station Siena Zona Industriale (R4100C). Aan het einde van de tunnel ga je naar rechts. Veel tekens zijn daar niet te vinden.

Je blijft naast de spoorlijn lopen tot je de Ss2 dwarst. Vervolgens gaat het door Isola D’Arbia (R4100C) tussen spoor en Ss2. Op het einde van het dorp keer je terug naar de Ss2, die je volgt over en afstand van 200m, om hem vervolgens nar rechts te verlaten en vervolgens de spoorweg te dwarsen via een onderdoorgang.

Een weinig verder passeer je dicht bij de ronde toren met vierkant metalen frame (R4100H), die reeds lang je baken in het landschap is. Op het volgende kruispunt ben je terug op de Rothe tracklog. Je slaat links af en 200m verder doe je dat weer. Je keer terug richting Ss2, zonder deze te bereiken. Op het eerste kruispunt voorbij een zitbank in R4104 Ponte a Tressa, sla je rechts af. Aan een volgende zitbank maak je een bocht naar links en 200m verder ga je links af richting Grancia Di Cuna (R4104B – waterkraan). De aanduidingen op het terrein sturen je wel degelijk door het gehucht en niet voorlangs, zoals de Rother tracklog.

Je zet je weg verder in zuidelijke richting. Op een tweesprong aan een vijver ga je links en vervolgens loop je in de richting van een GSM-zendmast (R4105A), die je rondt in tegenwijzerzin. Op een ongemarkeerd kruispunt net onder de mast (R4105 –5) kan je rechtdoor naar Monteroni d’Arbia en gaat de VF naar rechts verder richting Sp23, die je naar links volgt (teken). 100m verder verlaat je deze naar rechts (rechtdoor) via een grindweg.

Je loopt hier op een bergrugje met links zicht op de Monteroni d’Arbia. Je passeert de Poggio Del Perino (R4105C  – 232m) en meerdere zitbanken. Op de volgende tweesprong, kan je zowel links als rechts. De bedoeling is dat je eindigt op de veldweg rechts naast het spoor. Je volgt deze in zuidelijke richting tot de volgende spoorwegbrug, alwaar de VF van kant wisselt. Verderop verwijdert deze veldweg zich van het spoor. Hij leidt recht naar Ponte d’Arbia. Om de herberg en het dorp zelf te bereiken, dien je op een T-splitising links af te slaan en de brug over de rivier Arbia te dwarsen, waarna je de herberg (R4107 – 7) links vindt tegenover een pizzeria.

Centro Cresti Ponte d’Arbia:

Sleutel ligt onder de deurmat. In het weekend worden er soms feesten voor inwoners georganiseerd. Grote maar koude herberg, slechts één kamer heeft verwarming, douche en meerdere toiletten, industriële keuken (handleiding ontsteken vuur, tegen achterwand) (ruim pasta in de kasten ook wijn, over van de feesten was er relatief ruim aanwezig J, dus dat hoef je niet te kopen, wel eventueel saus en/of vlees).

Bar, geldautomaat, alimentari, pizzeria, bar/resto met pelgrimsmenu.

12) Dag 42 Ponte d’Arbia – San Quirico d’Orcia: 26.5 km +670m -400m – ZR: 5u30’:

 

Normaal dien je terug te keren over den brug en dan links tot waar je gisteren de VF verliet, maar blijkbaar zijn er ook aanduidingen op dezelfde oever als de herberg. Andere pelgrims waren over deze variante erg te spreken.

Op een detailkaar zijn er wel voldoende zijwegjes te vinden links van de Ss2, en dat opent perspectieven. In Buenconvento keert de VF toch terug langs deze kant van de rivier.

Maar zoals gezegd ligt de officiële variant van de VF op de andere oever. Je keert terug naar waar je gisteren de VF verliet en vervolgt in zuidwestelijke richting. Je dwarst de Sorra, een zijrivier van de Arbia en vervolgens dwars je ook het spoor. Over een afstand van 1,3km volg je dit spoor in zuidelijke richting, waarna de weg zich verwijdert van het spoor. Op de Sp34 ga je naar links en loop je richting Buonconvento (R4201 – 2). Aan de inkom van het stadje vind je een warenhuis van enige omvang. Aan het marktplein ga je naar links en aan het eerstvolgende kruispunt ga je naar rechts.

Je dwarst de Ss2 en het spoor. In de eerstvolgende straat sturen de markeringen op het terrein je naar recht. De tracklog volgt hier een traject boven op de heuvel en dat betekent meer klimmen en dalen. De gemarkeerde route kiest voor minder hoogtemeters en blijft langs de rand van het stadje en een industriezone zijn weg zoeken. Bij GPS R4201C komen beiden terug samen en zoekt de VF de Ss2 op. Je loopt via een afgescheiden wegje in zuidelijke richting en 400m verder verlaat je de Ss2 voor een zijweg naar rechts. Ook hier blijf je rechts naast de feitelijke rijbaan lopen tot je deze dwarst thv een oversteekplaats. Je vervolgt je weg via een grindweg aan de overzijde van de weg.

1km verder dwars je de eerst onderlangs de Sp45, vervolgens de Torrente Serlate (R4202B )  in een drassige omgeving. Ten slotte ga je terug onder de Sp45 door en keer je terug naar de oorspronkelijke zijde. 300m verder verlaat je de Sp45 naar links voor een grindweg, afgezoomd door bomen. Op zijn hoogste punt, maakt deze een knik naar rechts. 1,5km verder bereik je de 7 Cipressen (R4203 – 4). 2km verder sla je links af. Je dwarst de bedding van de de Fosso Suga (R4203A). Wat verder passeer je een gelijknamig wijngoed. Je klimt naar de top van de Poggio Gambocci (R4203B  – 332m), waarna je op en af gaat richting Torrenieri.

Je dwars de Ss2 en in het centrum ga je naar rechts. Je dwarst er de Sp14 en vervolgens het spoor. Net voorbij het kerkhof vind je een niet aangeduide splitsing (R4204 – 5) (6,4km via weg, 8,5 via de variante). De Sp137 is niet overdreven druk, waardoor ik een omweg van ruim 2km overbodig vind.

 

75m voorbij de brug over de Torrente Tuoma (R4204A), vind je een afslag van de officiële gemarkeerde VF naar rechts. Deze route is 350m langer dan via de weg, wat verwaarloosbaar is. De VF verloopt wel in de buurt van de drukke Ss2 Ss2. De rest is persoonlijke voorkeur.

Alle varianten komen samen aan de trappen naar de stadspoort van San Quirico d’Orcia (R4205 – 6). In de binnenstad volg je de centrale straat (Via Dante Alighieri). Aan de eerste kerk en het gemeentehuis (R4206 – 7), vind je de 2 herbergen:

1. Ostello Parrocchiale della Collegiata (R4206A – verbouwd in 2016)
2. Foresteria del Commune (R4206B – klein en dus snel volgeboekt – 0039 3484111215)

En dus dien je mogelijks uit te wijken naar:

3. B&B Villa Il Cedo (R4206D – 20€ incl ontbijt). Hier heb je alvast een bed met lakens en een kamer voor jezelf. Het ontbijt is typisch Italiaans: Koffie, toast, confituur (wat mager dus).

Neem ook eens een kijkje in de Horti Leonini (R4206G), ingang aan de Stadspoort aan Piazza Della Libertà (R4206H) en tevens de Giardino Rose achter de Chiesa Di Santa Maria Assunta (R4206F, de kerk aan de uitgang van San Quirico d’Orcia). Daar vind je tevens:

 

l’Officina del Gusto (R4206E):

Bakkerij/Bar/Pizzeria (ook meeneem pizza, druk bezocht op zondagavond)

Op elk moment van de dag activiteit dus :-).

Pizza 4Stagioni 8€ (niet de goedkoopste, maar wel groot en goed), 25cl wijn: 2€, coperto 1,5€ =  11,5€.

13) Dag 43 San Quirico d’Orcia – Radicofani: 33.4 km +1150m -750m – ZR: 7u30’:

 

Nota 1: Gezien de lengte van deze etappe, wordt deze door veel pelgrims opgedeeld in 2 stukken met een B&B geboekt via www.booking.com. Een voordeel voor mij was dat het terug rustig werd in de herbergen J.

Nota 2: opnieuw zijn er belangrijke verschillen tussen de tracklog en de aangeduide route op het terrein.

Je verlaat San Quirico d’Orcia via de centrale Via Dante Alighieri en gaat door de zuidelijke stadspoort. Je slaat onmiddellijk rechts af en passeert de bakkerij/pizzeria l’Officina del Gusto (R4206E).  Na 2km bereik je een tweesprong, alwaar je naar links gaat. Bij het binnenkomen van Vignoni (R4301 – 2) ga je links af en loop je door het historische centrum, om verderop de hoofdweg terug te vervoegen en naar links te volgen. Bij een tweesprong ga je naar links.

Je volgt in principe steeds de hoofdweg en daalt af richting Bagno Vignoni (R4302 – 3).

Bij het binnenkomen van Bagno Vignoni, verlaat je de tracklog en volg je de gemarkeerde route door het toeristische centrum van Bagno Vignoni. Vanaf 09.00u wordt de rust hier verstoord door horden bustoeristen.

Voor de autoparkings ga je naar rechts en passeer je het bekken met mineraal bronwater. Je kan er alleen maar naar kijken, want om te baden ben je hier bij voorkeur welgesteld. Je vervolgt in zuidelijke richting, tot de rand van het kuuroord en zoekt dan een weg omlaag links van de waterval. Onderaan de waterval vind je een vijvertje met thermaal water, waar je gratis kan baden (R4302C). Vervolgens daal je nog iets verder af en zoek je de beste weg naar links, richting asfalt. Je slaat rechts af en verlaat het asfalt voor een grindweg (R4302F Terug op tracklog). Via een voetgangersbrug (R4302H) dwars je de kloof van de rivier Fiume Orcia.

Net voorbij een B&B verlaat de gemarkeerde route opnieuw de tracklog voor een traject zonder Ss2 of waadplaatsen. Je passeert bovenlangs een akker, keert dan wat terug om een betere weg naar links te volgen tot je het asfalt bereikt. Je dwarst de Sp323 en vervolgt in een zone links van de weg tot aan een grindweg, die je naar links volgt. Je passeert een boerderij met veel honden, waarvan er mogelijks 2 loslopen. Je bent terug op de tracklog.

Je maakt een bocht naar rechts en bereikt opnieuw de Sp323. Je gaat niet naar de weg zelf, maar volgt een wat vage weg onderlangs het asfalt, tot je een betere weg bereikt, die naar links de Sp323 verlaat. Je volgt deze in zuidelijke richting tot je de Torrente Onzola (R4303C). Vervolgens klimt het terug. Aan de eerste zijweg (R4304 WP (5)), sla je links af. Aan de volgende picknick (R4304A met waterkraan), krijg je mogelijks gezelschap van 2 meeloophonden tot aan de volgende picknick (R4304C met waterkraan), alwaar er een grotere hond zit wiens territorium ze niet betreden. 1,5km na de eerste picknick sla je rechts af richting Acquasalsa (R4304B  – Boerderij), alwaar de weg drassiger wordt. Aan de tweede picknick is de weg terug verhard. Je volgt hem tot aan de Ss2.

In de volgende 2km krijg je drie (gids) à vier (kaart) waadplaatsen te verwerken. Passeer je hier later in het jaar, dan is dat mogelijks probleemloos. In maart blijkt het eerste deel van de weg naar het eerste wad heel erg drassig. Wie verstandig is, neemt hier de weg en ja, daar is 800m relatief drukke Ss2 bij, maar de vrachtwagenbestuurders geven ruim plaats. Aan het eerste kruispunt ga je rechts af. 1,2km verder kom je terug op het officiële VF tracé (R4305G).

2,5km verder bereik je een tweesprong, alwaar je naar links gaat. De weg komt uit op de Ss2. Opnieuw moet je of de wegrand volgen of een oneffen grindweg tussen weg en rivier. 1km verder, vlak voor het tankstation, dien je te beslissen of je de weg en de tracklog volgt of het gemarkeerde tracé van de VF, waarbij je terug een wad passeert in plaats van een eerder smalle brug op een door vrachtwagen druk bereden weg. In de buurt van het wad is het zeer moeilijk om de weg nog te bereiken vanwege de steile hellingen en de dichte begroeiing. Het wad onder de brug van Ss2 is goed haalbaar met bergschoenen. Verderop volg je een pad in de bedding van de Torrente Formone. Bij een zijrivier dwars je deze via een brug vlak bij een arrogante B&B (R4307B). Een bord verbied je toegang tot de terreinen van de B&B, je moet via de toegangsweg terug richting Sp478. Vlak voor het asfalt (R4307C) sla je rechts af  en loop je richting een boerderij. Je bent hier terug op de tracklog.

 

Op een tweesprong volg je de hoofdweg naar links. Je keert terug richting Sp478. Je ziet Radicofani al liggen, maar je dient de contouren van het landschap te volgen om er te geraken. Je blijft de Sp478 volgen en passeert de Monte Nebbiati (R4307D – 651m). Wat verder vind je een picknick met en welkome waterkraan (R4307E). Anderhalve km verder verlaat de gemarkeerde VF de Sp478. Je volgt een vrij goede weg evenwijdig aan de Sp478 loopt en er een kleine 2 km verder naar terugkeert. 250m verder verlaat je deze opnieuw om de binnenstad van Radicofani op te zoeken. Je volgt de hoofdweg door het centrum tot aan het plein met de kerk en loopt richting kerk. Het gebouw rechts tegenover de kerk is de herberg (Ospitale dei Santi Pietro e Giacomo  (R4308A)).

Ospitale dei Santi Pietro e Giacomo  (R4308A):

Er hangen telefoonnummers op de deur. De verantwoordelijke is snel terplaatse.

Keuken, eetplaats, verwarming, 2 slaapkamers en 2 badkamers, donativo.

0039.338.798.22.55        0039.331.532.18.67

doneliasantori@libero.it

Ristorante la Grotta (R4308C):

Pasta: 6€

Mixed grill: 10€

25cl rode wijn: 2€

Coperto: 1,50€

Pelgrimkorting: niet aangerekend; 2 contorni à 2,50€

Betaald: 19€

14) Dag 44 Radicofani – Proceno: 25.5 km +550m -950m – ZR: 4u45’:

 

Een etappe van opnieuw een meer normale lengte. Tot Ponte a Rigo gaat het hoofdzakelijk bergaf. Daarna “relatief vlak”.

Je verlaat Radicofani via de hoofdstraat in zuidoostelijke richting. Op een T-splitsing ga je naar links en daal je af van de heuvel waarop Radicofani ligt. Je volgt de Sp24A en verlaat deze rechtdoor in de eerste haarspeldbocht. Je passeert langs de Poggio Leano (R4308E – 633m). Je dwarst de uitloop van het Lago Maddalena (R4308F) en vervolgt je weg richting Ponte a Rigo (R4401 – 2). In Ponte a Rigo vind je aanduidingen van een variante naar links richting Acquapendente.

Op de Ss2 ga je naar rechts en je volgt de rijbaan tot de afslag van de Sp20. Op een tweesprong na de brug over de Fiume Paglia (R4401B), ga je naar links.

Je volgt de weg over een afstand van ruim 5km, alvorens je deze kan verlaten voor een grindweg tussen 2 hekstijlen,  die naar een boerderij leidt. Achter de boerderij, wordt de weg veel ruwer en maakt hij een knik naar links. De weg verliest hoogt, passeert een kruispunt en daalt verder af naar de brug over de Torrente Siele (R4402A).

Na de brug is er een T-splitsing, alwaar je naar rechts gaat. De weg naar links is 500m korter, maar klimt en daalt meer. De weg rechts volgt de contouren van het landschap. Na het hoogste punt (R4403 – 4 – juiste locatie), daal je af naar een kruispunt (R4403A La Casina), alwaar je naar rechts gaat. Het wegdek wordt iets beter. Je daalt af naar de Sp52 en dwarst deze. Je klimt richting stadspoort en gaat het stad binnen via de centrale straat. Je passeert het Castello di Proceno (R4404F ), alwaar je een Pelgrimsmenu kan bekomen voor 12€. Alleen al voor het interieur zou je dit moeten doen. Sigiswald Kuijken van La Petite Bande geeft hier materclasses voor historische instrumenten, en daar zijn ze hier heel fier over.

Op het centrale plein vind je tegenover het gemeentehuis een palazzio, alwaar een harnasmuseum gevestigd is en ook de pelgrimsherberg (Casa del Pellegrino (R4404B).

Casa del Pellegrino (R4404B):

Herberg gerund door Pro Loco, 10 à 15€ (met verwarming). Er zijn slechts 4 bedden. Men onderhandelt over een grotere ruimte. Zithoek en keuken zonder gerei. De herberg van de parochie zou volgens de mensen van Pro Loco ook gesloten zijn.

Het Castello di Proceno was gesloten voor vakantie.

De bar was net gesloten, maar zou binnen de maand heropenen onder een andere eigenaar als bar/pizzeria. Ondertussen hielden de mensen van Pro Loco een tijdelijke bar open in een ruimte achter het gemeentehuis, alwaar ze ook voor eten zorgden.

14) Dag45 Proceno – Acquapendente – Bolsena: 29.2 km +600m -700m – ZR: 6u00’:

 

Je verlaat Proceno door de straat af te dalen naast de herberg/palazzo. Op een T-splitsing ga je naar rechts en op de volgend doe je hetzelfde. Op de derde doe je nogmaals hetzelfde en verlaat je de tracklog (R4501A). De gemarkeerde route volgt hier wat minder asfalt, daalt redelijk steil af naar de rivier en volgt dan een pad langs de rivier om aan de brug terug te keren naar de tracklog (R4501B). Vervolgens maakt de hoofdweg een bocht naar links (R4501 Bron???? (2)). De weg is ’s ochtends vrij druk. Je passeert een B&B met gratis lawaai van de nabijgelegen grindwinning en daalt af naar de Ss2. Vlak voor de Ss2, sla je rechts af en neem je een stijgende smalle weg die je tijdelijk verlost van de Ss2.

Vlak voor Acquapendente keer je terug naar de Ss2, die je volgt richting centrum. Aan een Pizzeria (R4502A) gaat de gemarkeerde route links af (Variante Acquapendente (R4502 – 3)) voor een irritante afdaling en klim richting centrum van Acquapendente. Verstandiger is om iets langer de Ss2 te volgen en dan de eerstvolgende straat linksaf  te nemen om zo terug op de gemarkeerde route te komen (R4501B). Op het eerste kruispunt ga je naar links aan een restaurant (R4502C) en parkeergarage. Je volgt de oude hoofdstraat door Acquapendente  (Via Cesare Battisti en Via Roma). Waar de weg een opvallende bocht naar links maakt, passeer je de Casa Del Pellegrino (R4503 – 4).

Casa Del Pellegrino (R4503 – 4):

Via Roma 51,  0039.347.136.67.29 of 0039.347.16.29.19 (lijst VF.org ) 16B

Casa Di Lazzaro (Convento  Cappuccini) (R4502E):

Via Del Cappuccini 23, 0039.0763.730.177 cercam@libero.it  18B

Wat verder passeer je de Basilica Di Sansepolcro (R4502D), de Duomo met een bijzondere crypte. Wat verder, bij het verlaten van Acquapendente, passeer je 2 warenhuizen, alwaar je je voorraden terug kan aanvullen. Na het tweede, verlaat je de Ss2 naar links voor de Strada Provinciale Torre Alfina. Na een klim verlaat je deze weg naar rechts aan een veevoederbedrijf. Aan 2 tweesprongen ga je naar rechts. Je keert terug naar de Ss2, die je dwarst. Je verwijdert je van de Ss2. De aardeweg is bij vochtig weer soms modderig. In een haakse bocht, waar een mindere weg rechtdoor gaat, volg je de hoofdweg. 50m verder kom je op een T-splitsing, alwaar je naar links gaat en 150m verder ga je op een tweesprong naar rechts. De hoofdweg is in een kleine klim met gras begroeid en duidelijk herkenbaar in het landschap. Je keert terug naar de Ss2, die je volgt naar rechts via een trottoir tot in het centrum van San Lorenzo Nuovo. Bij het verlaten van San Lorenzo Nuovo passeer je een uitkijk met rustbanken. Hier stuurt de gemarkeerde VF je via een paadje achterlangs de huizen. Bij GPS R4504 San Lorenzo Nuovo (5) is de oude route (tracklog) namelijk afgesloten met een hek. De gemarkeerde route stuurt je via een bospad in de flank van de helling, links van de Ss2 naar een weg in rode aarde, die je afdaalt richting Ss2, om daar terug de tracklog en oude route op te pikken. Vlak voor de Ss2 ga je naar links (R4504B). Je volgt gedurende langere tijd de grindweg in de flank van de berg boven het Lago Di Bolsena. Het verloop is soms grillig, maar de route is goed gemarkeerd en de hoofdweg is ook vrij duidelijk te herkennen. Op een T-splitsing ga je ten slotte naar links en je daalt af  naar de Sp53. Net voorbij een parking, verlaat je de Sp53 voor een zijstraatje.

Je dwarst de Sp53 en daalt af in de historische bovenstad van Bolsena. Via een steile straat in zigzag, daal je af naar de benedenstad. Hier volg je de Corso Cavour naar links. Je dwarst de Sp53 en vervolgt je weg rechtdoor via de Corso Della Repubblica. Op de Piazza Santa Cristina aan de gelijknamige basiliek, vind je rechts de R4505A Collegiata Di Santa Cristina, (een groot donker grijs gebouw).

Collegiata Di Santa Cristina:

7 bedden, badkamer en verwarming, van de overige in Rother vermelde voorzieningen, weinig gezien. (Oudere zuster: sympathiek, spreekt ook Frans, jongere Afrikaanse zuster (moederoverste?): bazig en weinig flexibel. Donative: 10€, 15€ met verwarming.

Take Away Pizza (R4504H – Low budget :-)):

Pizza 4 Stagione en vele andere: 6,50€ (goed).

Inkopen: Incoop (R4505E), ca. 350m buiten de bebouwde kom, richting Montefiascone.

15) Dag 46-47 Bolsena – Montefiascone – Viterbo: 34.3 km +800m -800m – ZR: 8u00’:

 

Dubbele etappe, opnieuw meerdere afwijkingen van de Rother en ook een eigen vondst. Meerdere vermelde waadplaatsen.

Nog voor je de bebouwde kom van Bolsena goed en wel verlaten hebt, wordt je door de gemarkeerde route omhoog gestuurd richting wad. De klim is enerzijds overbodig en daarbij ook het nemen van het wad. Wie 300m verder langs de Ss2 (met trottoir) blijft doorlopen vind in de eerste straat voorbij de brug een wegwijzer naar links. Op het eerste kruispunt sla je rechts af en je bent terug op de gemarkeerde route. 600m verder dwars je en bedding, ja vervoegt een andere betere weg en op het eerste kruispunt sla je links af. Je daalt niet af tot de Ss2 en vervolgt je weg in de bergflank net boven de Ss2.

Een kleine kilometer verder kom je aan een hek. Net voorbij het hek vind je een veldweg en een bordje: Melona Single Track. Hier vind je een afsteekje op officiële VF (R4601C). Je spaart zowel afstand als hoogtemeters. Het pad is gemarkeerd met stukken witrood plastic lint die in de takken zijn geknoopt. Het is zeker niet moeilijk om te volgen. Het kleine wad op de Fosso Melona is voorzien van stapstenen (R4601D).

Bij GPS R4602A ben je terug op de gemarkeerde VF. Je gaat naar rechts en 100m verder ga je naar links. Je vervolgt je weg gedurende 750m op gelijke hoogte, waarna je de oever van de Fosso L’ Arlena bereikt. Je maakt een bocht en volgt de rivierloop, weg van de Ss2. Je paseert een picknnick en tref aan de Fosso L’ Arlena zelf, geen wad, maar voetgangersbrug. Aan de overzijde werd een woning gerenoveerd. Net voorbij de brug, sla je links af en verlaat je de samen et de grindweg, de tracklog (R4605 – 6).

Het duurt vrij lang voor je hier terug een wegmarkering vindt (R4605A). Verderop passeer je alweer een picknick (R4605B). Je zet de afdaling in. Bij GPS R4606D dwars je de tracklog.  Naar links kom je hier uit op aan lokale weg richting Montefiascone, waardoor je beter op hoogte blijft en de afdaling naar de Ss2 uitspaart, maar de weg leek ook vrij druk bereden.

De gemarkeerde VF daalt verder af naar de Ss2. Je dwars deze via een oversteekplaats, volgt eerst een wegje evenwijdig aan de Ss2, waarna je uiteindelijk toch terugkeert naar de rand van de Ss2. Je loopt echter op de  Via Cassia, achter een stootband van 1,6m hoog. 500m verder dwars je opnieuw de  rijbaan van de Ss2 aan een oversteekplaats en klim je via een grindweg, weg van de  Ss2. Je vervoegt een andere weg, vervolgt in zuidelijke richting, passeert een bank en bereikt samen met het asfalt een wegwijzer naar rechts  me de tekst “100km Rome” (R4607C). Die 100km heeft uiteraard betrekking op de afstand via de weg en niet via de VF.

Wie niet geïnteresseerd is in dat bord, kan hier beter naar links en op een T-splitsing naar rechts, samen met de tracklog. Bij GPS R4608 Afslag in de Via Cassia, bereik je uiteindelijk tocht de Ss2, via de gemarkeerde route is dat iets vroeger.

De gemarkeerde VF volgt de Ss2 tot aan de stadspoort van de historische binnenstad van Montefiascone. Vanwaar die keuze is mij een beetje een raadsel. Je zou in de S-bocht in de Ss2 ook rechtdoor kunnen gaan in de Via Cassia om alzo de stadspoort te bereiken.

Eenmaal door de stadspoort volg je de Corso Cavour omhoog. In het centrum wordt je nogmaal herinnerd aan het feit dat je op 100km van Rome bent, maar voor de pelgrim is die weg nog langer :-(. Aan de toeristische dienst (R4610 – 9) neem je de trapstraat naar de Giardino Della Rocca Dei Papi (R4610A), vanwaar je een mooi uitzicht hebt op de omgeving.

De Torre del Peregrino (zelf) is heden afgesloten voor het publiek, maar of die paar hoogtemeters extra werkelijk het verschil uitmaken is mij een raadsel.

 

 

 

 

 

 

Je verlaat de Giardino Della Rocca Dei Papi langs de andere kant via een van ver moeilijk zicht bare doorgang (R4610C). Je daalt af naar een lager gelegen uitkijkpunt (R4701 – 2), met bakjes en een monument voor de pelgrim. De bakjes zijn erg in trek bij de plaatselijke gepensioneerden. Je daalt verder af via de Via Della Bandita naar de Sp8. Je dwarst deze en daalt verder af via aan aanvankelijk steile straat. Je dwarst een andere straat en op een soort tweesprong, ga je rechts richting Cassia Antica. Hier tref je nog delen van het historische wegdek. Op een tweesprong ga je naar links Je passeert een bushokje (R4703A, enige zitbank in de omgeving :-)).

Verderop dwars je het spoor. Je loopt richting Ss2, maar op een tweesprong ga je rechts en keer je terug naar de spoorweg en passer je hem onderdoor. Verderop passeer je een zitbank. In deze omgeving kan je ook het gezelschap krijgen van een hond, die je volgt tot aan R4705 Terme del Bagnaccio (R4705 – 5). Je dwarst een rijbaan. Aan het eerste kruispunt voorbij de bron (R4704 – 4) ga je links af . Aan een T-splitsing , ga je rechts. Reeds van ver kan je de parking zien en afhankelijk van de windrichting kan je eventueel het thermaal water reeds ruiken (zwavel). Zowel de badplaats als de parking zijn eigendom van een vereniging. Hoe dat in praktijk zit, heb ik niet uitgezocht.

Je laat de badplaats links liggen en vervolgt je weg in zuidelijke richting. 1,2km verder sla je de Strada San Lazzaro in en volg je deze tot je Viterbo binnenloopt. Je gaat onder de drukke SS675 door. Vervolgens passeer je de begraafplaats, alwaar je de Ss2 naar rechts volgt. Je dwarst de Sp2 en aan een rotonde ga je rechtdoor en blijf je de Ss2 volgen tot aan de stadspoort van Viterbo. Binnen de stadspoort ga je naar rechts. De markeringen op het terrein zijn hier eerder schaars. Je volgt de Piazza Della Rocca naar rechts en vervolgens volg je de Via G. Amendola. Aan de Piazza Della Trinità met de gelijknamige kerk vervolg je rechtdoor. Net voorbij de kerk vind je een openstaande poort, alwaar je binnengaat. Je vindt hier een kleuterschool. Je rondt het gebouw en achter langs tegen de stadsmuur vind je de La Torretta di Pio VI, met daarin het Ospetale van de Confraternita di San Jacopo (R4706A).

Ospetale La Torretta di Pio VI:

Vanaf 15.00u  tot ca 19.00u is hier in principe iemand aanwezig.

14 bedden, minimale elektrische verwarming, 2 douches, 2 toiletten, wasbak voor kleding, tafel binnen en buiten onder een afdak. Donativo (10€).

Een warenhuis voor voedingsmiddelen vind je nabij de Piazza Del Sacrario (R4706D)

 

Als restaurant wordt Anema & Core (R4706E) aangeraden. Men heeft er een Menu Fisso (ook ‘s avonds à 15€ of een ruime keuze pizza gebakken in de houtoven).

Tegenover het restaurant is er ook nog een echte pizzeria, Al Cartuccio, van dezelfde eigenaars met iets goedkopere tarieven, maar iets minder sfeervol.

15) Dag 48-49 Viterbo – Vetralla – Capranica: 35.9 km +600m -600m – ZR: 8u00’:

 

De VF in Viterbo is zodanig gelegd, dat hij ook een kort stadsbezoek vormt.

Je zou het terrein van de herberg kunnen verlaten naar rechts, en zo afdalen naar de stadsring en de Sp15. Je kan ook links afslaan en aan het kerkplein, naar rechts en op het einde naar links te gaan om zo op de Piazza Del Sacrario te komen. Van daar neem je de Via Filippo Ascenzi naar de Piazza del Plebiscito (R4706 – 6), het feitelijke centrum van Viterbo.

Hier vind je ook de tracklog en merktekens van de VF teug, als je weet dat je ze moet zoeken in de Via San Lorenzo, de straat van het restaurant Anema & Core (R4706E). Je volgt deze tot op het einde, alwaar je een bruine wegwijzer vindt, waarvan men op creatieve wijze de richting heeft veranderd J. Je slaat rechts af en loopt richting Piazza San Lorenzo met de gelijknamige kerk en het Palazzo Papale.

Je verlaat het plein  via een trapje omlaag onder de boog en komt uit op een dalende weg langs de buitengevel van het Palazzo Papale. Je volgt deze tot aan de stadspoort, alwaar je de stadsring bereikt. Je dwarst hat parkje aan de buitengevel van de stadsmuur en vervolgens de Via San Paolo.

Aan de overzijde neem je de Strada Signorino. Wie gebruik wil maken van het afsteekje, volgt deze rechtdoor tot je weer tekens van de VF terugvindt. De gemarkeerde VF leid je echter onmiddellijk naar rechts in de Strada Freddano. Op een tweesprong ga je naar rechts en vervolgens dwars je de drukke Ss675 via een brug. Je volgt de kronkelende weg tot een soort T-splitsing. Rechts ga je naar de Bagni Di Viterbo (R4801B). De VF markeringen leiden je echter probleemloos naar links. 150m verder word je naar links geleid en vind je langs het pad een kruisweg in glas, een erg kwetsbaar materiaal voor een dergelijke afgelegen plaats. Je vindt een picknick nabij een afgesloten glazen constructie (Etruskisch graf?).

Je vervolgt je weg in zuidelijke richting en komt terug uit op Strada Freddano. Je volgt deze naar rechts. 100m verder sla je links af en keer je terug naar de Ss675, die je onderdoor passeert. Op een tweesprong, ga je naar rechts. 700m verder ben je terug op de Strada Signorino (R4801D), die je naar rechts volgt.

Langzaam keer je terug naar de Ss675, om deze vervolgens te dwarsen via een tunnel. Je volgt de Ss675 via een parallelweg en aan een afrit passeer je een opslag van afvalcontainers, met veel kans op sluikstort. Verderop ga je weer onder de Ss675 door. Op een T-splitsing ga je naar rechts. 500m verder neem je een mindere veldweg/pad (R4803 Pad (4)) aan de rand van een olijfboomgaard. Verderop vind je op een open plek een picknick (R4803A).

Op een T-splitsing ga je naar links en vervolgens dwars je de Ss2. 750m verder sla je rechts af. Na 800m bereik je een betere weg met verspreide bebouwing (R4804 Pian di San Martino (5)). Je gaat hier naar links en 250m verder ga je naar rechts in wat een private weg lijkt. De weg maakt een bocht naar links, dwarst een gracht en vervolgens sla je scherp rechts af en dwars je opnieuw die gracht. Verderop kom je weer aan een gracht en een nieuwe omheining bestaande uit houten palen. Naast de houten palen is een soort weg gemaakt om de palen machinaal te kunnen plaatsen. Er lijkt hier tevens een soort conflict aan de gang te zijn inzake het gebruiksrecht/eigendom van de weg, want op een bepaald ogenblik vind je houten palen in het midden van de historische weg. Hou rechts van de palen. Je komt op een T-splitsing, waarbij de weg links naar een woning leidt. Hier ga je dus naar rechts. Je vindt hier geen aanduidingen. Je ziet de weg onder je een eigenaardige kronkel maken ter hoogte van een vrijstaande woning. Aan een T-splitsing sla je rechts af. Verderop wordt de weg beter van kwaliteit (asfalt). 1km verder trachten een paar VF-zelfklevers je te verleiden om rechts af te slaan. Dit betreft een redelijk overbodig ommetje, waarbij je langer langs een drukke weg dient te lopen en waarvan de meerwaarde mij totaal ontgaat. Wie verstandig is blijft dus gewoon het asfalt volgen tot je uitkomt op een drukkere weg. Je volgt deze naar rechts richting Ss2 of Vetrala.

Op een tweesprong ga je naar links. Je dwarst de Ss2 en loopt  het centrum van Vetralla (R4805) binnen. Op het einde maakt de Via Della Pietà een bocht naar rechts en klimt hij naar het niveau van de hoofdstraat.

Wie kiest voor een korte etappe, zoekt hier onderdak op basis van de vermelde adressen in de Rother gids of de lijst op www.viefrancigene.org .

Wie doorgaat, slaat hier links af in de Via Roma. Verderop, op de Piazza Guglielmo Marconi vind je een paar bankjes met wat schaduw in een parkje (R4805C).

Daar net voorbij, ga je links af op een wat vage tweesprong. Verder in de straat vind je een wat grotere voedingswinkel. Je dwarst de Ss2 via een tunnel en vervolgt je weg in dezelfde richting. 1km verder vind je het door Rother als halte aangeduide Regina Pacis (R4806 – 6) (30€ HP).

Hier sla je links af. 600m verder bereik je de Giardino Splitsing (R4901 – 2), alwaar je naar links/rechtdoor gaat. De weg geeft uit op de Sp10. Je gaat naar recht, evenwijdig met het spor en 150m verder dwars je dit spoor via de Sp80. 200m verder sla je rechts af aan een Picknickplaats (R4902 – 3). Vanaf hier loop je ruim anderhalve kilometer door het bos. Je komt in een meer open zone en slaat rechts af. Je komt op asfalt en treft een parkje met bankjes. Hier ga je links af (La Botte (R4903)) en vervolg je terug door bos. Op het einde van het bos ga je rechts af en keer je terug richting de Ss2 door boomgaarden met hazelaars.

Je dwars de Ss2, gaat een beetje naar rechts en vindt dan een pad dat zijn weg zoekt door nog meer boomgaarden met hazelaars.

Je dwarst een rijbaan en vervolgt je weg door de boomgaarden. Na 750m kom je een ruïne tegen. Je vervolgt je weg in dezelfde richting, tot je opnieuw op het asfalt komt. Met verlokkingen van spijs en drank tracht men je naar Vico Matrino te lokken, maar of dat etablissement open is op het ogenblik dat jij daar passeert, blijft een gokje.

De VF leid je richting Ss2. Vlak voor je deze bereikt, ga je schuin rechts en verwijder je opnieuw van de Ss2. Je dwarst een weg en verderop dwars je opnieuw het spoor. Je slaat links af en 500m verder sla je opnieuw links af om vervolgens opnieuw onder het spoor  heen te gaan. Je verlaat de boomgaarden en komt in een loofbos. Je dwarst een andere spoorweg en vervolgt je weg richting Ss2.

Bij het binnenkomen van Capranica, vind je een splitsing tussen 2 varianten: één door het centrum met meer hoogteverschil, en een tweede buitenom de stadsmuur, met een vlakker verloop. De Via Degli Anguillara loopt dood op een trapstraat, die je afdaalt terug naar het niveau van de Ss2. Hier vind je een warenhuis (R4906H) en een pizzeria (R4906G).

De B&B (R4907 – 6) is niet ver meer, maar je moet wel terug wat metertjes klimmen :-(.

B&B Monticelli:

Booking 27€ met ontbijt: kamer met eigen sanitair, elektrische verwarming, dubbel bed, en uitzicht. Uitgebreid ontbijt, waarmee je als pelgrim zeker tot de middag voortkan.

Je kan voor het avondmaal afdalen naar de pizzeria (R4906G). Zonder rugzak is dat niet zo lastig :-).

 

16) Dag 49-50 Capranica – Sutri-Vallicella – Formello: 37.9 km +1000m -1100m – ZR: 7u30’:

 

Je verlaat de B&B Monticelli en keer terug naar de hoofdgrindweg en volgt deze naar links.800m verder bereik je een geasfalteerde weg. Hier vind je een splitsing: links: weg, rechts: boomgaard. Gezien ik over deze laatst geen info had, koos ik voor zekerheid en volgde tracklog en de weg.

Op de OSM-kaart kan je echter het vermoedelijke traject van de variante boomgaard terugvinden. Deze werd op de kaart aangegeven als variante in licht blauw.

De variante weg is 3,4km lang en daalt 120m.

De variante boomgaard volgt de loop van de Fosso Del Quadrone en is 4,8km lang. Deze stijgt 150m en daalt 250m. Mogelijks bestaat deze extra stijging deels uit meetfout, maar ook uit tussenklimmetjes en algehele oneffenheid van de oevers van de Fosso Del Quadrone.

Beiden komen terug samen aan een volgende splitsing nabij Sutri (R4907C Splitsing stad/weg – natuur). Daar waar de Sp91 niet druk bereden is, is de Ss2 dat wel  en dien je vooral die laatste te vermijden.

Als je dus geen specifieke interesse hebt voor of de kathedraal of eventuele overnachtingpunten in Sutri zelf, sla je hier beter rechts af en volg je een traject via een bos/veldweg, weg van de Ss2. Je passeert een picknick (R4907D) en zigzagt in de richting van een ruïne van een watermolen op de Fosso Del Quadrone. Vandaar loop je richting Ss2. Hier vind je de ingang van het Anfiteatro van Sutri (R4908 – 7). Het gaat pas om 09.00u open en dus werd het fotootjes nemen door de tralies.

Je loopt evenwijdig aan de Ss2 en komt aan een splitsing (R4908E) tussen de officiële en veilig route (via tunnel, niet via SS2) of rechts, via een 3km kortere, maar gedeeltelijk drukke route (Sp40).

Wie een kortere dagetappe loopt, kan hier kiezen voor de officiële route. Wie richting 40km gaat, kiest maar beter voor “het afsteekje”. De tracklog gaat gewoon langs de Ss2, wat een te mijden optie is, en dus ga je hier naar rechts. Het eerste stukje klimt kort en gaat vervolgens het Parco Suburbano Valle Del Treja binnen. Je daalt weer af en komt uit op de Sp40, die je naar links volgt. Er is hier weinig ruimte voor voetgangers. Normaal loop je links van de rijbaan tegen het verkeer in, maar hier is dat niet de meest ideale optie.

De rijbaan loopt langs een rotswand, waardoor het verkeer je moeilijk ziet aankomen. Er zijn geen zijboorden aan de weg, die relatief smal is, en het verkeer is verrassend druk. En dus dien je er alert te zijn. Je keert terug naar de Ss2 en volgt  deze naar rechts over een afstand van 50m om dan de Sp90 naar rechts in te slaan.

Je volgt hem over een aftand van ruim anderhalve km. Het verkeer is hier veel luwer en de weg is ook meer open, waardoor men jou ziet lopen. Na 1,5km (R4909 WP (8)) sla je links af. in een grindweg (Strada Campo la Pera). Op het vierarmenkruispunt (R4909A) komt de officiële VF terug bij de tracklog.

De keuze voor de B&B Orto degli Elfi (R4910 – 9) als etappepunt door Rother is eerder bizar. De B&B komt ook niet voor op de lijst van overnachtingpunten op www.viefrancigene.org .

De Strada Campo la Pera geeft uit op een asfaltweg, die zowat eindigt aan de Fontanile San Martino  aan de ingang van de Golf Nazionale (R5001 – 2). Veel dure auto’s dus, en die kan je niet over grind laten rijden.

Je vervolgt tussen de uitgestrekte golfterreinen en eindigt op de toegangsweg naar Monterosi, Aan de kleine kerk (R5002 -3) sla je plots links af. De VF gaat richting Ss2 en dwarst deze via een brug. Je eindigt op een pad naast een afrit, dat zelf eindigt aan een grindweg, alwaar de VF naar links gaat.

Langs de Ss2 is het 10km tot Campagnano di Roma (R5006). Langs de VF is het 14km.

Je wijkt ca 4km uit naar links, weg van de Ss2. Na 2km dwars je de Sp38 en na nog eens 2km ben je terug op asfalt, dat je naar rechts volgt. 500m ga je naar rechts. Het asfalt is hier erg smal. Je dwarst de Sp16B. Hier wijzen de wegwijzers je al op de overcommerciële toeristenkermis genaamd Monte Gelato (R5004 – 5). Enkel op de rotsen aan de waterval zelf vind je nog een gratis plekje. Na 500m maakt de hoofdweg een bocht naar links. Op de T-splitsing ga je naar rechts. Vervolgens gaat het eindeloos rechtdoor tot aan de voet van de rots waarop Campagnano di Roma gelegen is. Dan volgt nog een brute klim tot de hoofdstraat.

Boven vind je gelukkig een waterkraan (R5005A) om je dorst te lessen.

Je volgt de historische hoofdstraat tot de Sp10A, alwaar je naar links gaat. In een haarspeldbocht ga je rechtdoor. Vanaf hier zie je reeds wegwijzers naar de Madonna del Sorbo. Je maakt een bocht naar links en vervolgens sla je rechts af. 200m verder sla je terug rechts af. Je passeert het gemeentelijk openluchtzwembad en bereikt het hoogste punt (WP boven (R5007 – 7)). Je loopt in de flank van de Monte Razzano (R5007A – 433m) en vat vervolgens de afdaling aan. Op het laagste punt sla je links af. Op een tweesprong ga je links en vat je terug de klim aan. In een haakse bocht naar rechts, kan je rechtdoor klimmen naar de Madonna del Sorbo (R5008 – 8).

De VF blijft beneden en neemt de bocht naar rechts. Je daalt af naar een grote open vlakte, die door koeien gedeeld wordt met picknickers. Na de brug volgt een steile klim richting Vigna Nelli (R5008B). Hier kom je op een tweesprong en ga je naar links richting Youthhostel.  Je volgt de Viale Umberto I tot deze uitgeeft op de Sp12A, die je rechtdoor volgt. Daar waar deze een bocht naar links maakt, ga je rechtdoor door de stadpoort. Je loopt het centrale kerkplein op en gaat door het poortgat links van de kerk. Recht vind je een wegwijzertje met het opschrift “Ostello Maripara” (R5009A). Je neemt de glazen trap met op elke trede een belangrijke plaats op de VF beginnend met Dover (Canterbury, niet gezien) Je klimt naar de tweede verdieping (Lausanne J) , alwaar je een witte deur met stickers van de  jeugdherberg vindt. Opgelet: trekken aan de deur. In principe is er iemand aanwezig.

Ostello Maripara:

Piazza San Lorenzo 1 (niet 3, zoals foutief vermeld op de site van www.viefrancigene.org .

Lachwekkend groot in verhouding tot het aantal pelgrims. Slechts één ruimte met 2 douches (gezellig voor koppeltjes ;-)), sanitair, wasmachine, zithoek, microgolf, expressomachine.

Vergeet niet de glazen trap verder te beklimmen tot het uitkijkplatform (Roma).

15€ incl een waardebon van 1,50€ voor ontbijt in een deelnemende bar. Wie geen lid is van een jeugdherbergcentrale betaalt 2€ extra voor een daglidmaatschap.

2 restaurants bieden een pelgrimsmenu voor 12€.

La Locande degli Angli:

 Gelegen op de Piazza San Lorenzo tegenover de herberg.

Anti-pasti: rauwe ham

1°: Pasta Carbonara (nogal veel peper naar mijn smaak)

2°: Worst of kip met sla en toast

Brood, 1L water, 25cl wijn.

12€: een waar koopje.

 17) Dag 51-52 Formello – Sint-Pietersplein: 28.9 km +600m -800m – ZR: 6u15’:

 

Nota 1: opnieuw grote verschillen tussen de tracklog en de aanduidingen op het terrein tussen Formello en La Storta. In dit geval leken ze van recente aard en is er sprake van de heraanleg van een veld/bosweg, met het oog op meer comfort voor de pelgrims (en plaatselijke recreanten). Het nieuwe traject is 1,5km korter dan het door Rother beschreven traject.

Nota 2: van de variante na het station Ottavia, vond ik op het terrein geen opvallende aanduidingen. Zolang je op het einde ervan terug naar de Ss2 Via Cassia gestuurd wordt, zie ik er de meerwaarde niet van in. De Ss2 moet je beschouwen als een soort ultieme beproeving en een herconfrontatie met het normale jachtige leven, waar je als pelgrim tijdelijk aan bent ontsnapt.

Nota 3: door het volgen van de nieuwe variante en het vermijden van extraatjes, zoals de variante beschreven in nota 2 en de omweg naar de Herberg Madonna del Cenacolo (einde etappe 51), bespaar je ruim 5km, en dat scheelt ook een slok op een borrel.

Je verlaat de Piazza San Lorenzo in zuidelijke richting via de Via 20 Settembre. Deze weg eindigt op een trapstraat. Je daal deze af en slaat in de Viale Regina Elena rechts af. In een ruime bocht, sla je links af in de Via Fontana Rutola. Deze verharde veldweg leidt langs een aantal groentetuinen en landelijke woningen/buitenverblijven. Bij de laatste woning wordt de kwaliteit van de weg minder. Verderop wordt de weg weer beter. Je bereikt een splitsing bij GPS R5100. Naar links volg je de officiële variante, naar rechts is een korte variante gemarkeerde. In dit verslag werd gekozen voor de korte variante. De officiële verloopt er evenwijdig aan, net binnen de grens van het Parco Regionale Di Veio. Bij GPS R5101 Kruising (2), komen beide varianten terug samen. Onderweg ben je de Ss2bis gepasseerd via een onderdoorgang.

800m verder bereik je een vrij plotse en niet zo goed gemarkeerde afslag naar rechts. Zoals vermeld, is er sprake van de heraanleg van een veld/bosweg, met het oog op meer comfort en vooral een korter route voor de pelgrims. Je daalt een beetje af en maakt dan aan een droge bedding een haarspeldbocht. Je volg deze bedding 100m en keert dan naar rechts. Een 200-tal meter verder kom je aan wat oorspronkelijk een wad was.

In maart 2016 was dit wat zeer modderig door de passage van grondverzetmachines. De fundering in de vorm van rotsblokken was gelegd, voor wat logischerwijs een brug zou moeten worden. Door de omstandigheden diende ik een weg te zoeken, door de bedding. Het waterniveau was laag, maar door de werkzaamheden aan de bedding,waren de wanden onbegroeid en dus onstabiel. Ik ga ervan uit dat deze toestand van voorbijgaande aard is.

Je volgt de oever van de Torrente Cremera en aan een zijbeek, wijk je van de oever af om deze zijbeek via een brug te dwarsen. Vervolgens keer je terug naar de hoofdloop van de Torrente Cremera. Je verlaat de oever van de Torrente Cremera en bereikt een betere weg, die je volgt in zuidelijke richting. In maart 2016 waren er in dit gebied verhardingswerken aan de gang door het aan brengen van bijkomend grind. Op het einde van deze weg bereik je en weidepoort aan een dwarsweg. Hier vind je een grote bruine VF wegwijzer naar rechts. Deze poort is op slot met een ketting, maar de poort 30m naar rechts is toe met een touwtje. Er is een duidelijk spoor in het gras naar deze poort. Je gaat door deze poort en slaat rechts af. 40m verder bereik je een kruispunt, waarbij je zowel witrode tekens vindt naar links als rechtdoor.

100m verder rechtdoor vind je opnieuw een grote bruine VF wegwijzer, met het opschrift “VF Variante”. Hier ga je naar links. De weg maakt een ruime bocht naar links. Op een tweesprong ga je naar rechts en daal je af naar de brug bij de waterval op Fosso Piordo (R5101F).

Aan de overzijde bereik je een parking en vervolg je je weg langs de toegangsweg tot deze parking. De weg klimt naar de Via Isola Farnese (R5101G) alwaar je terug op normale VF bent. Hier begint de verkeersdrukte en deze zal niet meer ophouden tot de grenzen van Vaticaanstad. Je volgt de Via Isola Farnese tot aan de Ss2 Via Cassia.

De  Ss2 staat voor nog meer drukte. Na 10km van voorbijrazend verkeer, ga je op een tweesprong naar links in de Via Trionfale (R5107B). Vanaf hier ben je zekerder van de aanwezigheid van trottoirs, wat voorheen buiten de bebouwde kom niet steeds het geval was.

Je dwarst de stadsring. Vervolgens maakt de Via Trionfale 2 haakse bochten en vervolgt in dezelfde richting.  1km verder bereik je de  afslag naar Herberg Madonna del Cenacolo (R5109). Je vervolgt hier rechtdoor de Via Trionfale tot GPS R5201A, alwaar je de Via Trionfale verlaat en merktekens jou het Riserva Naturale Di Monte Mario inleiden. Je klimt naar het eerste uitzichtpunt over Rome en het Vaticaan. Je klimt en daalt naar een tweede groter uitkijkpunt (R5202 – 3). Vervolgens klim je terug het hoogste punt (R5202A), vanwaar je afdaalt langs een weg die een laatste beproeving voor je voeten vormt. Je verlaat hem door de poort van de Villa van het park. Deze weg is beter en iets korter.

Je verlaat het park en dwarst een eerste weg. Vervolgens dwars je een weg met dubbele rijrichting en dan steek je door naar de Viale Angelico (4 – R5203), die je naar rechts volgt. 1,5km verder bereik je het Metro-station Ottaviano-San Pietro (R5240), het handigste om straks het Vaticaan te verlaten. Je vervolgt rechtdoor in de Via Ottaviano, die verderop overgaat in de Via Di Porta Angelica. Hier zit je volop tussen de toeristen. Je bereikt je einddoel, Piazza San Pietro Rome (R5204 – 5), met de gelijknamige basiliek.

Weet dat je hier in tijden van terrorisme als een veiligheidsrisico beschouwd wordt. Je kan dus beter je bezoek aan de basiliek uitstellen tot het ogenblik dat je je rugzak in je hotel hebt afgezet en je in de massa opgaat als anonieme toerist. Aan de zuidzijde van de Piazza Pio Xii vind je het Opera Romana Pellegrinnagi (R5204A). De rechtse deur was op zondag gesloten, maar de linkse blijkt een soort toeristische dienst te zijn, alwaar je je Testimonium kan krijgen. Tevens verkoopt men hier de Roma pass. Die koste in 2016 39€ voor 3 dagen vrij openbaar vervoer en de toegangsprijs met voorkeursbehandeling voor 2 Romeinse musea (o.a. Forum Romanum en Coloseum).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ik betaalde 25€ voor een voorsteekticket voor het Vaticaans Museum, en dat is echt wel nodig, als je maar 2 dagen hebt om Rome te bezoeken. Het kan goedkoper via de officiële site van het Vaticaans Museum op het internet, maar dan zit je er ook aan vast.

Hotel Stomboli ***:

Via Marsala 32, Rome

www.booking.com  (99€ voor 3 nachten voor 1p)

Gelegen nabij het centraal station, metrohalte Termini en de vertrekhalte van de bussen naar de 2 luchthavens van Rome. Warenhuis InCoop in het station (goed voor gezonde avondmalen en goedkope ontbijten :-)).

Grootste ergernis: mechanisch geluid op de bovenste verdieping, juiste oorzaak onbekend. Niet geschikt voor lichte slapers. Wat uitgeleefd, vooral de badkamer kan een opfrisbeurt gebruiken.

20) Terugreis:

Met Sitbus (www.sitbusshuttle.com ) naar Aeroporte Ciampino  (6€ aan de halte) en dit op 23/03/2016, zijnde 1 dag na de aanslagen op Zaventem en de Brusselse metro. Het vliegtuig kwam met 1 uur vertraging aan uit Charleroi door de toegenomen veiligheidsmaatregelen. Verder een vrij probleemloze vlucht. Ook de moto start nog na 2,5 weken buiten slapen J.

21) Bedenkingen inzake de Via Francigena:

Eindbalans inzake het deel van de  Via Francigena, beschreven in de Rother gids Via Francigena Lausanne – Rome:

Inzake de gids zelf:

In recente tijden heb ik al vaak gebruik gemaakt van Rother gidsen. Diegene die ik tot op heden gebruikte vond ik de perfectie benaderend. Ik ben zelf perfectionistisch ingesteld en dus is dat een gegeven dat ik apprecieer.

Hoe beter de gids, hoe minder (negatieve) verrassingen je tegenkomt en dat creëert meer ruimte om te genieten van het landschap en de tocht zelf.

Van deze gids vond ik dat hij niet diezelfde standaard van perfectie benaderde, die ik van Rother gewoon ben. Dit had vooral betrekking op volgende zaken:

1. In beperkte delen van de Via Francigena kunnen afwijkingen in de nauwkeurigheid van de tracklog op het terrein voorkomen. Met nauwkeurigheid bedoel ik de foutmarge op de positiebepaling. Ofwel is de opname van bepaalde delen van de tracklog gebeurd met een verouderd en minder nauwkeurig GPS-toestel, ofwel zijn bepaalde delen van de tracklog gemaakt op basis van een digitale kaart en niet op het terrein. Dit zorgt voor extra zoekwerk, vooral als ook de bewegwijzering op het terrein niet optimaal is.
2. De tracklog stemde niet overal overeen met de bewegwijzering op het terrein. Ik weet niet hoeveel er nog gesleuteld of gewijzigd wordt aan het traject van de Via Francigena door de plaatselijke besturen. Ik heb het hier over afwijkingen die niet vermeld zijn in de gids.
3. Dat de auteur op bepaalde plaatsen varianten aangeeft is uiteraard goed en dat daarbij de voor- en nadelen aangegeven worden is ook goed. Ik heb alleen wat problemen met het feit dat niet alle splitsingen tussen hoofd- en neventraject aangegeven worden met een vlag of waypoint, om je attent te maken op een mogelijk verschil tussen de bewegwijzering op het terrein en de tracklog. Als je het verslag er op naleest en ziet dat ik soms drie niveaus diep moet gaan om de verschillende varianten aan te duiden en te bespreken, dan weet je het wel. En dus zit je bij gebruik van de oorspronkelijk gids soms op punten, waarbij je echt de gids moet raadplegen om uit te maken wat nu wat is. Ideaal zou zijn dat de gids in de rugzak kan blijven tijdens de tocht, en dat je die enkel ’s ochtends en ’s avonds raadpleegt. Maar door het ontbreken van de reeds genoemde waypoints aan splitsingen is dit niet steeds mogelijk.

Inzake de aanduidingen op het terrein zelf:

Alle afwijkingen tussen aanduidingen op het terrein en de tracklog van Rother werden opgenomen in dit verslag. In zoverre de markeringen van de VF op het terrein beter werden bevonden dan de oorspronkelijke Rother tracklog, werden deze opgenomen in de kaartjes en meestal aangeduid met blauwe vlaggen.

Inzake de routekeuze:

Een pelgrimsroute wordt vaak slachtoffer van de druk van onze maatschappij op het landschap, de open ruimte en het conflict met de al dan niet reële noden van die maatschappij in termen van transport, wegen, industrie en woonruimte. Om in een streek met smalle valleien een nog aantrekkelijke route in stand te houden, naast een autosnelweg, een spoorlijn, een rivier en een gewone weg, is niet evident. Gezien de context, slaagt men daar nog vrij goed in en logischerwijs wordt de Via Francigena al eens de helling opgedrukt, als er onvoldoende plaats overblijft in het dal. Een pelgrimsroute wordt echter gelopen met bagage en dus ga je geen grote hoogteverschillen opzoeken als daar geen absolute noodzaak toe is. En als gevolg daarvan zal je dus al eens een deel langs de weg voor lief moeten nemen of moeten aanvaarden dat het pad “ongemakkelijk” loopt. En soms kan je zelf die keuze maken in de vorm van varianten.

22) Eindconclusie (Lausanne – Rome):

Ik vind de Via Francigena een interessant project. Indien je zoals ik reeds 4 verschillende Caminos op je palmares staan hebt, loop je onbewust steeds te vergelijken.

Met de Via de la Plata heeft hij enerzijds de komende eindeloze grindwegen in de Po-vlakte gemeen, maar anderzijds ook de verdrukking van de Via Francigena  door de aanwezige wegen, zoals dit in Spanje het geval is door de bouwwerven van de TGV lijn Lisboa-Madrid.

Met de Camino del Norte heeft hij de hoogteverschillen in combinatie met het opzoeken van de natuur gemeen.

Met de Camino Francés heeft hij de massaal aanwezige cultuur gemeen in de vorm van kerken en kapelletjes.

Met de Camino Portugais zie ik het liefst zo veel mogelijk verschillen. Als je op de Via Francigena langs de grote baan moet lopen is het of zeer kortstondig, of er is een trottoir aanwezig. Ook de rijstijl van de Italianen is iets minder bedreigend dan die van de Portugezen. Maar hoe dichter je bij Rome komt, hoe slechter het ook op dat vlak wordt.

Op de Via Francigena is enkel het deel in Zwitserland zeer duur. Op de Camino Portugais is het volledige stuk tussen Lisboa en Porto duur omwille van het ontbreken van specifieke pelgrimaccommodatie.

23) Coördinatenlijst: