De eerste vraag die je jezelf moet stellen bij de aankoop van een kampeerkookvuurtje is: waarvoor moet het dienen?

Meestal start je dan met de gedachte dat het alles moet kunnen in alle omstandigheden en eindig je met een allesbrander. Alleen zijn die duur, zwaar en technisch complex, waardoor ze ook meer onderhoud vragen. En dus moet je jezelf de vraag stellen: “Heb ik die extra mogelijkheden echt nodig?” En vooral: “Welke brandstof is er vlot verkrijgbaar in de regio die ik wil bereizen?”

Kamperen associeer ik persoonlijk meestal met Scandinavië. Historisch gezien was de meest gebruikte en dus vlotst verkrijgbare brandstof aldaar brandalcohol. Alleen is Primus (Zweden) erin geslaagd om gas als brandstof meer naar de voorgrond te brengen. Reclame en afspraken met de verschillende bergsportverenigingen om die brandstof te gaan verdelen via hun hutten met bevoorrading zal daar niet vreemd aan zijn. Alleen is de afvalberg van achtergelaten gaspatronen op het terrein opvallend aanwezig.

Een bijkomend probleem met gas is het kookpunt van de brandstof. Bij butaan ligt rond het vriespunt , waardoor dit gas  onbruikbaar wordt bij koude temperaturen. Bij Isobutaan ligt dat op -11,7° en bij  propaan is dit -42°C. Bij Primus verkoopt men daarom 3 soorten gas met een verschillende samenstelling, namelijk:

1. Power: het allround gas (isobutaan en propaan) met een gebruiksmarge van -15°C tot +25°C.
2. Summer: het zomer gas (butaan en propaan) met een gebruiksmarge van +15°C tot +40°C.
3. Winter: het winter gas (isobutaan en propaan) met een gebruiksmarge van -22°C tot +10°C.

Wie de prestaties van zijn gasbrander in winterse condities wil verbeteren kiest best voor een model waarbij de gaspatroon omgekeerd kan geplaatst worden, omdat dit gunstig is voor de  “verdamping” van het gas bij koude temperaturen.

Persoonlijk verkies ik nog steeds alcohol. Waarom?

Een gaspatroon koop je steeds vol en moet je dus ook vol meedragen bij de start van je tocht. Je kan tegenwoordig gaspatronen van 100, 230 en 450gr kopen. Alleen moet je daar respectievelijk  100,  160 en 200gr aan verpakkingsmateriaal bijrekenen. Bovendien kost de kleinste verpakking uiteraard verhoudingsgewijs het duurst, namelijk: 4,95€ voor 100gr, 5,95€ voor 230gr en 8,95€ voor 450gr. Je kleinste verpakking is dus 2,5 keer zo duur als je grootste.

Volgens Primus stemt hun gasfles van 450 gr + 200 gr verpakkingsmateriaal, qua calorisch vermogen, overeen met 1L brandalcohol (800gr + verpakking). Een liter brandalcohol kost 4,95€. De goedkoopste en dus grootste gaspatroon kost 8,95€ of bijna het dubbele bij een gelijk calorisch vermogen. Het wintergas van Primus is nog eens dubbel zo duur als het normale “Power Gas”, zijnde 9,95€ voor 230gr.

Alcohol kan je perfect doseren en in een aangepast klein plastic flesje gieten. Het argument dat alcohol een lage calorische waarde heeft is theoretisch juist, maar in praktijk onzin bij 3-seizoensgebruik, gezien je om een gevriesdroogde maaltijd op te warmen echt niet veel brandstof nodig heb, namelijk: 35ml ’s avonds voor een volle portie, 25ml ’s ochtends voor een halve portie. Voor een achtdaagse tocht kom je dus toe met een halve liter brandalcohol, wanneer je de brander uitsluitend gebruikt voor het klaarmaken van ontbijt en avondmaal. Wie graag supplementaire warme drank drinkt, moet extra brandstof daarvoor meenemen.

Naast persoonlijke voorkeuren wordt het brandstofverbruik van jouw brander vooral bepaald door de windschermen. Wie dus uitsluitend kijkt naar het gewicht van de brander zelf, zal misschien wel een lichte brander hebben, maar een groter verbruik aan brandstof. Het gebruik van een pot met een vlamverdeler doet de brandduur met de helft toenemen bij een gelijke hoeveelheid brandstof. Een dergelijke systeembrander is dus 1/3 efficiënter dan een conventionele brander, omdat hij de vlam beter concentreert en de verliezen door wind vermindert. Ook een smalle hoge pot verhoogt de efficiëntie, omdat ook hierdoor de vlam geconcentreerd wordt.

Indien je een langere tocht plant en een metalen of grote plastic brandstoffles meeneemt, dien je de brandstof bij voorkeur op te trekken uit de fles met een 50ml injectiespuit,  zonder naald verkrijgbaar in de apotheek, in combinatie met een plastic slangetje dat voldoende lang is voor de gebruikte brandstoffles. Bij flessen tot een halve liter met brede hals kan je het slangetje aan de injectiespuit ook al thuislaten

Bij kleinere plastic flesjes kan je maatstreepjes aanbrengen op de buitenzijden, waardoor je de doseerspuit thuis kan laten. Op zicht je verbruik schatten is geen optie, want dan verspil/verbruik je vooral meer brandstof. Het gewicht aan verspilde brandstof zal hoger zijn dan het gewicht van de injectiespuit (50gr).

Een tweede argument pro brandalcohol is de stabiliteit van de verbranding. Wie in een regenrijk gebied kampeert, kookt al eens in de voortent en dan wil je wel een toestel dat niet te veel verrassingen oplevert. Bij gas moet je eerst het gas laten lopen en vervolgens ontsteken, wat altijd een kleine “steekvlam” oplevert. Dit probleem verergert alleen maar bij multi-fuel branders, omdat je daar te maken hebt met een voorverwarming van de brandstof en een variabele druk in de brandstoffles. Brandalcohol moet je bij temperaturen beneden de 12°C ook voorverwarmen met je lucifer, maar dat levert nooit onverwachte reacties op. Voor wie echt aan winterkamperen wil doen met een  brandalcohol vuurtje, heeft Trangia een systeem met voorverwarming ontwikkeld, waarbij er een rond metalen potje onder de klassieke Trangia brander geklikt wordt. Daarin worden een paar druppels brandalcohol gedaan, die ontstoken wordt voor de hoofdbrander ontstoken wordt. Dit systeem verwarmt de bodem van de hoofdbrander op, waardoor de verdamping van alcohol bewerkstelligd wordt en de volle werking van de hoofdbrander versneld wordt. Weet echter dat het tot -10°C ook zonder kan, door de brandende lucifer gewoon in het potje met brandalcohol te laten vallen, waardoor de lucifer als een soort tijdelijke wiek werkt, tot de volledige verbranding gestart is.

Een alcoholbrander vind je niet meer in de reguliere buitensportzaken, maar enkel nog via internetwinkels als www.campz.be, www.mounteqshop.be & www.trekkinn.com  (waarschijnlijk te goed, te goedkoop en te weinig reserveonderdelen nodig ;-)). Na 25 jaar ben ik wel overgeschakeld van een traditionele Trangia op een modernere Esbit CS985H-EX (310gr) met vlamverdeler onderaan de pot. Hij is sneller en lichter dan de Trangia. Voor buitengebruik maak je best 2 windschermpjes uit de zijwand van 330ml drankblikken. Die wegen zo goed als niets en passen perfect in de brandervoet. Spijtig genoeg wordt het model met vlamverdeler niet meer gemaakt en is enkel nog een model zonder verkrijgbaar. (Patent geschonden van een ander merk?)

Methanol brandt zuiverder dan de ethanol, maar is giftig. In Scandinavië is enkel ethanol verkrijgbaar, waarvan het gebruik wel resulteert in zwartgeblakerde potten. Een beetje water toevoegen zou enig soelaas moeten brengen terzake, maar is niet zaligmakend.

Enkel wie sneeuw moet smelten voor zijn drinkwaterproductie heeft nood aan een brander met een hoog calorisch vermogen.

Verder het eten van gevriesdroogde maaltijden, gebruik ik enkel nog een plooibare lepel, die in mijn compacte kookpotje past.

Samengevat wint brandalcohol het van gas, zowel op vlak van de aankoopprijs van het toestel als op de aankoopprijs van de brandstof. Ook qua veiligheid en betrouwbaarheid wint brandalcohol het. Enkel wie een groter calorisch vermogen nodig heeft of brandalcohol niet vlot denkt te kunnen vinden op zijn bestemming moet uitkijken naar een andere brandstof.

Smakelijk.

P.s.:

Wie het Duits machtig is, vindt hier een verzameling van tests van verschillende toestellen.

In het Frans kan dit hier in beperktere mate.

Het goedkoopste compacte eenpersoonssysteem op gas wordt op dit ogenblik aangeboden door het Duitse LACD.